การปรับใช้หลักสติปัฏฐาน 4 ในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม อันไม่พึงประสงค์ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา ในอำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม
คำสำคัญ:
สติปัฏฐาน 4, พฤติกรรมไม่พึงประสงค์, นักเรียนมัธยมศึกษาบทคัดย่อ
บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการใช้หลักสติปัฏฐาน 4 ในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมอันไม่พึงประสงค์ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม เป็นการวิจัยเชิงทดลองในพื้นที่ ใช้รูปแบบการวิจัยแบบผสานวิธีทั้งการวิจัยเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณ ผลการวิจัยพบว่า 1) หลักสติปัฏฐาน 4 คือ การระลึกรู้กาย เวทนา จิต และธรรม เป็นหลักธรรมที่สอนให้เรียนรู้ปรากฎการณ์ของสติเพื่อสร้างความสมดุลทางกายและจิตใจ มีผลดีทั้งในปัจจุบันและอนาคต 2) สภาพการเรียนรู้หลักสติปัฏฐาน 4 โดยภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง 3) จากการสร้างชุดกิจกรรมการอบรมการปรับใช้หลักสติปัฏฐาน 4 ทั้งการเตรียมครูผู้สอน การประชุมก่อนและหลังการเรียนการสอนเพื่อวางแผนการบูรณาการร่วมกัน วิธีการสอน แบบอบรม รวมถึงการลงพื้นที่สำรวจสภาพพื้นที่จริง สามารถประเมินค่าความเหมาะสมของชุดกิจกรรมการอบรม โดยภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง และผลจากการทดลองใช้ชุดกิจกรรมการอบรม โดยทดลองใช้กับกลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ นักเรียนที่มีพฤติกรรมอันไม่พึงประสงค์ โดยการคัดเลือกจากครูประจำชั้นและผู้สมัครใจ สามารถประเมินค่าความเหมาะสมของชุดอบรม โดยภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง 4) ผลการประเมินชุดกิจกรรมอบรมการปรับใช้หลักสติปัฏฐาน 4 ในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมอันไม่พึงประสงค์ของนักเรียน โดยทดสอบผู้เข้าอบรม ก่อนและหลังเข้าอบรม พบว่า โดยภาพรวมอยู่ในระดับดี สอดคล้องกับผลบันทึกจากการสังเกตแบบมีส่วนร่วมซึ่งแสดงผลว่ากลุ่มตัวอย่างมีความตั้งใจในการปฏิบัติปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและปฏิบัติได้ถูกต้องตรงตามหลักสติปัฏฐาน 4
เอกสารอ้างอิง
ณอภัย พวงมะลิ. (2561). การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์โดยการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานตามแนวสติปัฏฐานสี่ของศูนย์ปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานวัดถ้ำพระผาคอก อำเภอเวียงชัย จังหวัดเชียงราย. ใน ดุษฎีนิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาผู้นำทางการศึกษาและการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์. มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่.
ทิพย์ธิดา ณ นคร และ พระมหาโสภณ วิจิตฺตธมฺโม. (2562). สติปัฏฐาน 4 กับการพัฒนาตนในชีวิตประจำวัน. วารสารพุทธจิตวิทยา, (4)1, 116 - 128.
พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตฺโต). (2539). พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์. กรุงเทพมหานคร: บริษัท สหธรรมิก จำกัด.
__________. (2547). สัมมาสมาธิและสมาธิแบบพุทธ. กรุงเทพมหานคร: ธรรมสภา.
พระมหารุ่งเรือง รกฺขิตธมฺโม. (2550). ผลการปฏิบัติวิปสสนากรรมฐาน ศึกษากรณีเยาวชนผู้ปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน ณ ศูนย์ปฏิบัติธรรมสวนเวฬุวัน อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระโสภณมหาเถระ (มหาสีสยาดอ). (2549). มหาสติปัฏฐานสูตร ทางสู่พระนิพพาน. กรุงเทพมหานคร: ไทยรายวันการพิมพ์.
พุฒินาท ทรงสมบัติชัย. (2553). ผลการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานแนวสติปัฏฐาน 4 ต่อความฉลาดทางอารมณ์ด้านการตระหนักรู้ตนเองของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5. วารสารศึกษาศาสตร์ ฉบับวิจัยบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยขอนแก่น, (4)4, 138-146.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย . กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
รุ้งสวรรค์ วรรณสุทธิ์. (2540). ลักษณะทางพุทธศาสนาและลักษณะทางจิตสังคมที่มีผลต่อพฤติกรรมในการปฏิบัติงานของนักศึกษาสถาบันเทคโนโลยีราชมงคล วิทยาเขตปทุมธานี. ใน วิทยานิพนธ์พัฒนบริหารศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการวิเคราะห์และวางแผนทางสังคม. สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์.
วัลลภ ตังคณานุรักษ์. (2540). เด็กเร่ร่อน : ปัญหาและทางออก. กรุงเทพมหานคร: สถาบันพระปกเกล้า.
ศูนย์อำนวยการพลังแผ่นดินเอาชนะยาเสพติด . (2556). สรุปผลการดำเนินงานปฏิบัติการพลังแผ่นดินเอาชนะยาเสพติดอย่างยั่งยืน ปี 2556. มหาสารคาม: ศูนย์อำนวยการพลังแผ่นดินเอาชนะยาเสพติด.
สุธรรมมา วรนาวิน. (2551). ผลของการปฏิบัติสมาธิที่มีต่อความฉลาดทางอารมณ์ : กรณีศึกษาผู้ปฏิบัติธรรมโครงการเฉลิมพระเกียรติตามรอยเบื้องพระ ยุคลบาทวัดโสมนัสวิหาร. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
สุพัตรา ตันประเสริฐ. (2547). ผลของการฝึกวิปัสสนากรรมฐานตามโปรแกรมการฝึกของคุณแม่สิริ กรินชัย ที่มีต่อความฉลาดทางอารมณ์ด้านการตระหนักรู้ตนเองของนักศึกษาพยาบาลที่มีลักษณะการเก็บตัวและแสดงตัว. วิทยานิพนธ์การศึกษามหาบัณฑิต สาขาจิตวิทยาพัฒนาการ, มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
เสรี วงษ์มณฑา. (2542). พฤติกรรมผู้บริโภค. กรุงเทพมหานคร: บริษัท ธีระฟิล์มและไซเท็กซ์.
อลิศา ริมดุสิต. (2555). แรงจูงใจในการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน: กรณีศึกษาผู้เข้าปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานยุวพุทธิกสมาคมแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ (ศูนย์ 1) เพชรเกษม 54. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพุทธศาสตร์และศิลปะแห่งชีวิต. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
อารี นุ้ยบ้านด่าน. (2549). ผลของการฝึกสมาธิแบบวิปัสสนากรรมฐานต่อระดับความเครียดและระดับสติของนักศึกษาพยาบาล ชั้นปีที่ 2 มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์. ใน รายงานการวิจัย. มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์.




