สภาพปัญหา สาเหตุ ที่เกี่ยวข้องกับความเข้มแข็งทางใจ และวิธีการเสริมสร้างความเข้มแข็งทางใจของญาติ ผู้ให้การดูแล และพฤติกรรมการให้การดูแลผู้สูงอายุโรคเบาหวาน
คำสำคัญ:
การเสริมสร้างความเข้มแข็งทางใจของญาติ, พฤกรรมการให้การดูแล, ผู้สูงอายุโรคเบาหวาน, ญาติผู้ให้การดูแลในครอบครัวบทคัดย่อ
บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) สภาพปัญหา และสาเหตุของความเข้มแข็งทางใจของผู้ให้การดูแลผู้สูงอายุโรคเบาหวาน 2) วิธีการเสริมสร้างความเข้มแข็งทางใจของผู้ให้การดูแลผู้สูงอายุโรคเบาหวาน 3) พฤติกรรมการให้การดูแลผู้สูงอายุโรคเบาหวานของผู้ให้ การดูแล เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยวิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก จากญาติผู้ให้การดูแลผู้สูงอายุโรคเบาหวาน จำนวน 6 คน จาก 6 อำเภอของจังหวัดนนทบุรี เครื่องมือที่ใช้คือแบบสัมภาษณ์เชิงลึก ทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยวิธีวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) สภาพปัญหาของผู้ดูแลประกอบด้วย 2 สถานการณ์หลัก ได้แก่ ความขัดแย้งกับผู้สูงอายุที่เป็นโรคเบาหวาน ซึ่งส่วนใหญ่เกี่ยวกับเรื่องการปรับเปลี่ยนปริมาณ ชนิดของอาหาร และการไม่ให้ความร่วมมือในการรักษาโรคของผู้ป่วย การปรับกิจกรรมในชีวิตประจำวันให้สอดคล้องกับการดูแลผู้ป่วย สาเหตุที่สำคัญนำไปสู่ความเข้มแข็งทางใจ พบว่า สาเหตุภายนอก คือ การได้รับข้อเท็จจริงเกี่ยวกับโรคเบาหวาน การให้ความร่วมมือด้วยดีจากผู้สูงอายุที่เป็นเบาหวานได้รับ การสนับสนุนจากคนรอบข้าง สาเหตุจากภายใน คือ มีความภาคภูมิใจในตัวเอง การมองโลกในแง่ดี 2) วิธีการสร้างเสริมความเข้มแข็งทางใจ พบว่า มี 3 รูปแบบ คือ 2.1) การเสริมสร้างด้วยตนเอง 2.2) การเสริมสร้างจากผู้สูงอายุที่เป็นเบาหวาน 2.3) การเสริมสร้างจากบุคลากรทางการแพทย์ 3) พฤติกรรมการดูแล พบว่า มี 6 แนวทาง คือ 3.1) การสนับสนุนให้ผู้สูงอายุพึ่งตนเอง 3.2) วางแผนการรักษาและการดูแล 3.3) การสื่อสารเชิงบวก 3.4) การวางแผนและการจัดการเวลา 3.5) การแสดงออกถึงความเป็นครอบครัว 3.6) การอำนวยความสะดวกในชีวิตประจำวัน ความเข้าใจเกี่ยวกับสภาพปัญหา สาเหตุ วิธีการเสริมสร้างความเข้มแข็งทางใจ และพฤติกรรมการดูแล สามารถนำมาใช้วางแผนในการส่งเสริมความเข้มแข็งทางใจให้กับญาติผู้ให้การดูแล
เอกสารอ้างอิง
กลุ่มพัฒนาระบบสาธารณสุข สำนักโรคไม่ติดต่อ. (2559). ประเด็นสารรณรงค์วันเบาหวานโลก ปี 2559. เรียกใช้เมื่อ 20 ตุลาคม 2559 จาก http://www.thaincd.com/document/file/info/non-communicable-disease/ประเด็นสารรณรงค์วันเบาหวานโลก_ปี_2559.pdf
กลุ่มพัฒนาระบบสาธารณสุข สำนักโรคไม่ติดต่อ. (2560). ประเด็นสารรณรงค์วันเบาหวานโลก ปี 2560. เรียกใช้เมื่อ 1 พฤศติกายน 2560 จาก http://thaincd.com/document/file/info/non-communicable-disease/ประเด็นสารรณรงค์วันเบาหวานโลกปี_2560.pdf
กองยุทธศาสตร์ และแผนงาน สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. (2561). สถิติสาธารณสุข พ.ศ. 2561. นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข.
กิตติพัฒน์ นนทปัทมะดุลย์. (2554). การวิจัยเชิงคุณภาพในสวัสดิการสังคม (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ขวัญธิดา พิมพการ. (2561). การพัฒนารูปแบบการให้คำปรึกษารายบุคคลแบบบูรณาการเพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งทางใจของสตรีที่มีการสูญเสียสามีในสถานการณ์ความไม่สงบจังหวัดชายแดนภาคใต้. ใน ดุษฎีนิพนธิ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาจิตวิทยาประยุกต์. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
เทียนทอง หาระบุตร และเพ็ญนภา แดงด้อมยุทธ์. (2556). ปัจจัยคัดสรรที่มีความสัมพันธ์กับพลังสุขภาพจิตของผู้ดูแลผู้ป่วยจิตเภทในชุมชน. วารสารการพยาบาลสุขภาพจิตและจิตเวช, 27(3), 113 - 124.
นวลฉวี ประเสริฐสุข. (2558). สื่อสารอย่างร้างสรรค์เพ่อสร้างสุขในครอบครัว. วารสารฉบับภาษาไทย สาขามนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์ และศิลปะ, 8(2), 737 - 747.
ผู้ให้ข้อมูลหลัก ท่านที่ 1. (2563). สภาพปัญหา สาเหตุ ของความเข้มแข็งทางใจ และวิธีการเสริมสร้างความเข้มแข็งทางใจและพฤติกรรมการให้การดูแลผู้สูงอายุโรคเบาหวานของผู้ให้การดูแลในครอบครัว. (ดลฤดี ทับทิม และคณะ, ผู้สัมภาษณ์)
ผู้ให้ข้อมูลหลัก ท่านที่ 2. (2563). สภาพปัญหา สาเหตุ ของความเข้มแข็งทางใจ และวิธีการเสริมสร้างความเข้มแข็งทางใจและพฤติกรรมการให้การดูแลผู้สูงอายุโรคเบาหวานของผู้ให้การดูแลในครอบครัว. (ดลฤดี ทับทิม และคณะ, ผู้สัมภาษณ์)
ผู้ให้ข้อมูลหลัก ท่านที่ 3. (2563). สภาพปัญหา สาเหตุ ของความเข้มแข็งทางใจ และวิธีการเสริมสร้างความเข้มแข็งทางใจและพฤติกรรมการให้การดูแลผู้สูงอายุโรคเบาหวานของผู้ให้การดูแลในครอบครัว. (ดลฤดี ทับทิม และคณะ, ผู้สัมภาษณ์)
ผู้ให้ข้อมูลหลัก ท่านที่ 4. (2563). สภาพปัญหา สาเหตุ ของความเข้มแข็งทางใจ และวิธีการเสริมสร้างความเข้มแข็งทางใจและพฤติกรรมการให้การดูแลผู้สูงอายุโรคเบาหวานของผู้ให้การดูแลในครอบครัว. (ดลฤดี ทับทิม และคณะ, ผู้สัมภาษณ์)
ผู้ให้ข้อมูลหลัก ท่านที่ 5. (2563). สภาพปัญหา สาเหตุ ของความเข้มแข็งทางใจ และวิธีการเสริมสร้างความเข้มแข็งทางใจและพฤติกรรมการให้การดูแลผู้สูงอายุโรคเบาหวานของผู้ให้การดูแลในครอบครัว. (ดลฤดี ทับทิม และคณะ, ผู้สัมภาษณ์)
ผู้ให้ข้อมูลหลัก ท่านที่ 6. (2563). สภาพปัญหา สาเหตุ ของความเข้มแข็งทางใจ และวิธีการเสริมสร้างความเข้มแข็งทางใจและพฤติกรรมการให้การดูแลผู้สูงอายุโรคเบาหวานของผู้ให้การดูแลในครอบครัว. (ดลฤดี ทับทิม และคณะ, ผู้สัมภาษณ์)
พัชรินทร์ นินทจันทร์ และคณะ. (2555). โปรแกรมการสร้างความแข็งแกร่งในชีวิต (A Resilience Enhancing Program). กรุงเทพมหานคร: จุดทอง.
มณีวรรณ สุวรรณมณี. (2556). ความสัมพันธ์ระหว่างพลังสุขภาพจิตกับการรับรู้ภาระการดูแลของผู้ดูแลผู้บาดเจ็บจากเหตุการณ์ความไม่สงบในจังหวัดชายแดนใต้ของไทย. ใน วิทยานิพนธ์พยาบาลศาตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลผู้ใหญ่. มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์.
รัถยานภิศ พละศึก และเบญจวรรณ ถนอมชยธวัช. (2560). ต้นแบบของครอบครัวในการดูแลผู้สูงอายุ. วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้, 4(3), 135 - 150.
สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข. (2551). เอกสารประกอบการประชุมเวทีระดมความคิดเห็น ต่อประเด็นนโยบาย เรื่อง “ระบบการดูแลและกำลังคนในการดูแลผู้สูงอายุ". กรุงเทพมหานคร: กระทรวงสาธารณะสุข.
สายพิณ เกษมกิจวัฒนา และปิยภรณ์ ไพรสนธ์. (2557). ญาติผู้ดูแลผู้ป่วยเรื้อรัง: กลุ่มเสี่ยงที่ไม่ควรมองข้าม. วารสารสภาการพยาบาล, 29(4), 22 - 31.
สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ. (2559). คู่มือระบบการดูแลระยะยาวด้านสาธารณสุขสำหรับผู้สูงอายุ ที่มีภาวะพึ่งพิงในพื้นที่ (Long Term Care) ในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ปีงบประมาณ 2559. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.).
สำนักพัฒนาสุขภาพจิต. (2555). คู่มืออบรมหลักสูตร การเสริมสร้างพลังสุขภาพจิต สำหรับสื่อมวลชนท้องถิ่น. นนทบุรี: บริษัท สานคิด จำกัด.
สุวิมลรัตน์ รอบรู้เจน. (2560). การพัฒนารูปแบบการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ สำหรับผู้ดูแลผู้สูงอายุ อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี. วารสารมหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์, 9(3), 57 - 69.
เอกพงษ์ ณ เชียงใหม่. (2552). ผลการใช้กระบวนการกลุ่มต่อความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมของ ผู้ดูแลผู้สูงอายุโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ณ หน่วยบริการปฐมภูมิห้วยแหน จังหวัดลำพูน. ใน รายงานการวิจัย. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
American Diabetes Association. (2015). Classification and Diagnosis of Diabetes. The journal of clinical and applied research and education Diabetes Care, 40(1), 11 - 32.
Corey, G. (2000). Theory and practice of group counseling (5th ed). Belment: Book/Cole/Thomson Learnig.
Grotberg, E. H. (1995). A guide to promoting resilience in children: Strengthening the human spirit. Netherlands: Bernard Van Lee Foundation.
Grotberg, E. H. (2003). Resilience for Today: Gaining Strength from Adversity. Greenwood: Praeger Publishers.
Matha, M. (1993). International Insittute for Management Development Lausanne. International Journal of Cross Cultural Management, 8(2): 123 - 143.
McCubbin, H. I. et al. (1979). Family Coping Inventory. Minnesota: University of Minnesota.
Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: an Expanded Sourcebook (2nd ed). Thousand Oaks: Sage Publication.
Piper, B. F. et al. (1994). Fatigue mechanisms in cancer patients; Developing nursing theory. Oncology Nursing Forum, 14(6), 17 - 23.
Spence, A. et al. (2008). ctive carers: living with chronic obstructive pulmonary disease. International journal of palliative nursing, 14(8), 368 - 372.
