เรื่องเล่าจากครอบครัวผ่าน “เต้าคั่ว” อาหารท้องถิ่นเมืองหลักสงขลา

บทคัดย่อ

          บทความวิจัยฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมา และการสืบทอดการทําอาหาร “เต้าคั่ว” ของคนสงขลา โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลจากการสัมภาษณ์เชิงลึกของกลุ่มเป้าหมาย2 กลุ่ม คือ กลุ่มตระกูลผู้สืบทอดอาหาร 12 ตระกูล และผู้รู้ท้องถิ่น จำนวน 3 คน รวม 15 คน ในพื้นที่อำเภอสิงหนคร อำเภอเมืองสงขลา และอำเภอหาดใหญ่จังหวัดสงขลา การวิเคราะห์ข้อมูลใช้แบบสามเส้า ใช้แนวคิดเกี่ยวกับเรื่องเล่าและภูมิปัญญาท้องถิ่น ผลการศึกษา พบว่า 1) เส้นทางคมนาคมที่สะดวกรวดเร็วขึ้น ทำให้ทั้งวงจรอาหาร “เต้าคั่ว” และการขยายตลาดเพิ่มขึ้น 2) ตระกูลที่ทำ “เต้าคั่ว” ที่เก่าแก่ ในจังหวัดสงขลามีอายุไม่น้อยกว่า 4 รุ่นอายุคน 3) เส้นทางการผลิต “เต้าคั่ว” สะท้อนจิตวิญญาณความรักในอาหารของคนทำ 4) การสืบทอดการทำ “เต้าคั่ว” มี 2 แบบ ดังนี้ แบบที่ 1 สืบทอดในกลุ่มตระกูลเดียวกัน มี 2 ลักษณะ คือ สืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น และสืบทอดแบบข้ามรุ่น แบบที่ 2 สืบทอดแบบข้ามตระกูล 5) วิธีการการสืบทอดการทำ “เต้าคั่ว” มี 2 ลักษณะคือ ลักษณะแรก กลุ่มตระกูลที่รักษาความเป็นของแท้ดั้งเดิม ทั้งกระบวนการทำ วัตถุดิบและวิธีการกิน ลักษณะที่สอง ผู้สืบทอดเริ่มมีการปรับเปลี่ยนรูปลักษณ์ และรสชาติให้เข้ากับรูปแบบชีวิตและรสนิยมของคนรุ่นใหม่ แต่ทั้งนี้ กลุ่มตระกูลเหล่านี้ยังรักษาเอกลักษณ์ในเรื่องของวัตถุดิบที่ใช้ในการทำอาหารตามแบบคนรุ่นเก่าทุกประการ 6) การสืบทอดของรุ่นต่อไปมี 3 แบบ คือ 1) มีการสืบทอด 2) ไม่มีผู้สืบทอด และ 3) ไม่แน่ใจ