การจัดหมวดหมู่คัมภีร์ใบลานทางพระพุทธศาสนาของวัด ใน 4 จังหวัดของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

บทคัดย่อ

          บทความฉบับนี้วัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษารวบรวมและจัดหมวดหมู่เอกสารคัมภีร์ใบลานทางพระพุทธศาสนาของวัดใน 4 จังหวัดของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และ 2) วิเคราะห์คุณค่าของเอกสารคัมภีร์ใบลานทางพระพุทธศาสนาที่มีต่อชาวอีสาน เป็นการวิจัยเชิงสำรวจและเชิงเอกสาร ผลการวิจัยพบว่า 1) หมวดหมู่คัมภีร์ใบลานทางพระพุทธศาสนาของวัดใน 4 จังหวัดของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งประกอบไปด้วยจังหวัดนครราชสีมา บุรีรัมย์ ขอนแก่น และอุบลราชธานี จะมีเนื้อหาอยู่ 6 หมวดคือ 1) เนื้อหาเกี่ยวกับหลักคำสอนทางพระพุทธศาสนา อันเป็นคำสอนที่ปรากฏอยู่ใน 3 ปิฎกคือ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก และพระอภิธรรมปิฎก สมันตปาสาทิกา วิสุทธิมรรค ธัมมปทัฏฐกถา อภิธัมมัตถสังคหะ 2) เนื้อหาเกี่ยวกับเวสสันดรชาดก 3) เนื้อหาเกี่ยวกับพระอภิธรรม 7 คัมภีร์ เช่น คัมภีร์ธัมมสังคณี วิภังค์ กถาวัตถุ ปุคคลบัญญัติ สมันตมหาปัฏฐาน 4) เนื้อหาเกี่ยวกับบาลีไวยากรณ์ เช่น คัมภีร์มูลกัจจายนะ 5) เนื้อหาเกี่ยวกับอานิสงส์ต่าง ๆ เช่น อานิสงส์การทำบุญ อานิสงส์การตักบาตร อานิสงส์การรักษาศีล 5 อานิสงส์การถวายทาน และ 6) เนื้อหาเกี่ยวกับนิทานพื้นบ้าน เช่น พญาคันคาก จำปาสี่ต้น ท้าวโสวัด บัวฮมบัวฮอง เอกสารคัมภีร์ใบลานทางพระพุทธศาสนาเหล่านี้มีอักษรที่ใช้จารึก ประกอบด้วยอักษรขอม อักษรธรรมอีสาน ภาษาที่ใช้จะเป็นภาษาบาลีล้วน ๆ ภาษาบาลีปนไทย รวมถึงภาษาถิ่นอีสานล้วน ๆ จากการศึกษาพบว่า เอกสารคัมภีร์ ใบลานทางพระพุทธศาสนา ในจังหวัดนครราชสีมา บุรีรัมย์ จารึกด้วยอักษรขอม ส่วนในจังหวัดขอนแก่นและอุบลราชธานี จารึกด้วยอักษรธรรมอีสาน. คุณค่าของเอกสารคัมภีร์ใบลานทางพระพุทธศาสนาของวัดใน 4 จังหวัดของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีคุณค่า 3 ด้านคือ 1) ด้านวัฒนธรรมประเพณี 2) ด้านความเชื่อ และ 3) ด้านการศึกษา