การใช้ตำนานและนิทานของคนไทพลัดถิ่นเพื่อต่อรองอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมภายใต้บริบทสังคมอีสาน

บทคัดย่อ

          บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการใช้ตำนานและนิทานของกลุ่มชาติพันธุ์ไทพลัดถิ่นในอีสานเพื่อต่อรองอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมภายใต้บริบทสังคมอีสาน โดยใช้ตำนานของกลุ่มชาติพันธุ์ที่ใช้ภาษาตระกูลไท ซึ่งอพยพเข้ามาอาศัยอยู่ในพื้นที่ภาคอีสานของประเทศไทยตั้งแต่อดีต จำนวน 10 กลุ่ม ได้แก่ กะเลิง ญ้อ ไทเบิ้ง ไทเลย ไทดำ ผู้ไท พวน โย้ย ลาว และแสก โดยเก็บรวมรวมข้อมูลจากเอกสารที่มีการบันทึกไว้เป็นหลักฐานและใช้การเก็บรวบรวมข้อมูลจากภาคสนามเพิ่มเติม ผลการศึกษาพบว่ามีการใช้ตำนานและนิทานของคนไทพลัดถิ่นในอีสานเพื่อต่อรองอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมภายใต้บริบทสังคมอีสาน ดังนี้ 1) การใช้ตำนานและนิทานเพื่อสร้างพื้นที่ทางสังคม 2) การใช้ตำนานและนิทานเพื่อต่อรองอำนาจ 3) การใช้ตำนานและนิทานเพื่อผลิตซ้ำทางวัฒนธรรม โดยการใช้ตำนานและนิทานของคนไทพลัดถิ่นในอีสานเพื่อผลิตซ้ำทางวัฒนธรรมนั้นโดดเด่นและทำให้กลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ เป็นที่รู้จัก ได้รับการยอมรับจากสังคมมากยิ่งขึ้น กลายเป็นส่วนหนึ่งที่กระตุ้นเศรษฐกิจของคนในชุมชนได้เป็นอย่างดี โดยใช้ตำนานและนิทานเป็นต้นทุนในการผลิตเป็นสินค้า และเพื่อการท่องเที่ยว ตำนานและนิทานของกลุ่มชาติพันธุ์ไทพลัดถิ่นในอีสานเป็นเรื่องเล่าที่มีเนื้อหาสอดคล้องกับธรรมชาติ วิถีชีวิต ความเชื่อ ตลอดจนประวัติศาสตร์ของแต่ละกลุ่มชาติพันธุ์ ตำนานและนิทานจึงเป็นวิธีการที่สำคัญในการแสดงอัตลักษณ์ของกลุ่มชาติพันธุ์ และยังเป็นเครื่องมือที่สำคัญในการต่อรองทางวัฒนธรรมซึ่งถูกนำมาผลิตซ้ำ ปรับเปลี่ยนวิธีการให้สอดคล้องกับบริบทสังคมอีสานปัจจุบัน