โมเดลการส่งเสริมเทคโนโลยีการผลิตลำไยสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนของเกษตรกรผู้ผลิตลำไยในภาคเหนือของประเทศไทย

บทคัดย่อ

                บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษากระบวนการผลิตลำไยของเกษตรกรทั่วไปและเกษตรกรผู้เชี่ยวชาญ 2) พัฒนาโมเดล และ 3) ทดสอบประสิทธิผลโมเดล การวิจัยนี้มีรูปแบบการวิจัยและพัฒนา กลุ่มตัวอย่างที่ศึกษา จากการสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้างเกษตรกรผู้ผลิตลำไยทั่วไป จำนวน 201 ราย สัมภาษณ์เชิงลึกเกษตรกรผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 30 ราย และทดสอบโมเดลกับผู้เชี่ยวชาญด้านการส่งเสริมการผลิตลำไย รวมทั้งหมด 10 ราย วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา เชิงเนื้อหา เชิงเปรียบเทียบ (t - test) Factor Analysis SWOT Analysis และ TOWS Matrix ผลการวิจัยพบว่า 1) กระบวนการผลิตลำไย ประกอบด้วย ปัจจัยการผลิต การปลูก และการดูแลรักษา การเก็บเกี่ยว การตลาด และการแปรรูป ส่วนเกษตรกรผู้เชี่ยวชาญมีการใช้เทคโนโลยี ประกอบด้วย การปลูกระบบชิด การวิเคราะห์ธาตุอาหารในดิน การใส่ปุ๋ยตามค่าวิเคราะห์ดินการปรับปรุงบำรุงดิน การผลิตนอกฤดู การจัดการโรคและแมลงลำไยโดยวิธีผสมผสาน การตัดแต่งกิ่งทรงพุ่มเตี้ย การตัดแต่งช่อผล และการปฏิบัติตามมาตรฐาน GAP เกษตรกรโดยทั่วไปและเกษตรกรผู้เชี่ยวชาญ มีระดับการปฏิบัติการใช้เทคโนโลยีในการผลิตลำไยแตกต่างกัน และระดับความต้องการการส่งเสริมของเกษตรกรทั่วไปอยู่ในระดับมาก ส่วนเกษตรกรผู้เชี่ยวชาญอยู่ในระดับมากที่สุด 2) การพัฒนาโมเดลมีองค์ประกอบ 4 ส่วน คือ 2.1) ส่งเสริมการลดต้นทุนและเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต สร้างโอกาสทางการตลาดและเพิ่มรายได้จากการผลิตนอกฤดู 2.2) ส่งเสริมการผลิตตามมาตรฐาน GAP และเทคโนโลยีที่เหมาะสม 2.3 ส่งเสริมการผลิตที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม 2.4) ส่งเสริมการผลิตเพื่อความยั่งยืน และ 3) การประเมินประสิทธิผลโมเดล พบว่า โดยรวมอยู่ในระดับ มากที่สุด มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.62 ดังนั้น โมเดลจึงมีความเหมาะสม สามารถนำไปใช้ได้จริง