แนวคิดการจัดการเรียนรู้สาระภูมิศาสตร์แบบการคิดเชิงพื้นที่ เพื่อส่งเสริมจิตสำนึกการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมในพื้นที่สูง ของนักเรียนชั้นประถมศึกษา
คำสำคัญ:
การจัดการเรียนรู้, สาระภูมิศาสตร์, การคิดเชิงพื้นที่, การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมบทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษากรอบแนวคิดการจัดการเรียนรู้สาระภูมิศาสตร์แบบการคิดเชิงพื้นที่ เพื่อส่งเสริมจิตสำนึกการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมของนักเรียนชั้นประถมศึกษา 2) เพื่อพัฒนาแผนการจัดการเรียนรู้สาระภูมิศาสตร์แบบการคิดเชิงพื้นที่เพื่อส่งเสริมจิตสำนึกการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมโดยปรับใช้กรอบแนวคิดของบรูเนอร์ 6 ขั้นตอนและ แนวคิดเอดมาเซ (EDMACE) ของชรินทร์ มั่งคั่ง ให้สอดคล้องกับมาตรฐานการเรียนรู้ 5.2 3) เพื่อศึกษาจิตสำนึกการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมเชิงพื้นที่ของนักเรียนโรงเรียนบ้านแม่ลานหลวง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 - 6 จำนวน 42 คน ได้จากการเจาะจงนักเรียนที่เรียนวิชาสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ในภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2562 เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบวิเคราะห์เนื้อหาและแบบประเมินจิตสำนึกการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมของนักเรียนชั้นประถมศึกษา โรงเรียนบ้านแม่ลานหลวง ปีการศึกษา 2562 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าความถี่ ค่าร้อยละ และค่าดัชนีความสอดคล้องผลการวิจัยพบว่า 1) กรอบแนวคิดและการจัดการเรียนรู้สาระภูมิศาสตร์แบบการคิดเชิงพื้นที่มีความสอดคล้องและสามารถส่งเสริมจิตสำนึกการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมในพื้นที่สูงของนักเรียนชั้นประถมศึกษาได้ 2) หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 มีค่าความถี่และค่าความสอดคล้องสูงสุด สอดคล้องกับกรอบแนวคิดของบรูเนอร์ 6 ขั้นตอนและ แนวคิดเอดมาเซ (EDMACE) ของชรินทร์ มั่งคั่ง และ 3) นักเรียนขาดความรู้ความเข้าใจและประสบการณ์เกี่ยวกับการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ดังนั้น การจัดการเรียนรู้สาระภูมิศาสตร์แบบการคิดเชิงพื้นที่ และการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมในพื้นที่สูงจึงมีความสำคัญ สามารถเกิดการดำรงอยู่และใช้ทรัพยากรที่มีคุณค่าในท้องถิ่น
เอกสารอ้างอิง
กนก จันทรา. (2560). การพัฒนาตัวบ่งชี้สมรรถนะสากลของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา. วารสารสังคมศาสตร์มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, 20(2560), 13-25.
กระทรวงศึกษาธิการ. (2551). หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551. กรุงเทพมหานคร: กระทรงศึกษาธิการ.
แก้วใจ สุวรรณเวช. (2559). การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนเพื่อส่งเสริมสมรรถนะการสอนภูมิศาสตร์สำหรับนักศึกษาวิชาชีพครูสังคมศึกษา. ใน วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาหลักสูตรและการสอน. มหาวิทยาลัยศิลปากร.
แข มังกรวงษ์. (2562). แนวทางการสร้างสรรค์เนื้อหาสื่อเพื่ออนุรักษ์สิ่งแวดล้อม: ยังคงสีคราม. วารสารวิชาการคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สจล, 28(1), 96-107.
ชรินทร์ มั่งคั่ง. (2561). องค์ความรู้หลักสูตรและการสอนสังคมศึกษา. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ชรินทร์ มั่งคั่ง และคณะ. (2560). รูปแบบมวลประสบการณ์เชิงพื้นที่เพื่อเสริมสร้างจิตสำนึกสิ่งแวดล้อม ของนักเรียนในชุมชนเหมืองแม่เมาะ จังหวัดลำปาง. วารสารวิชาการ Veridian E - Journal Silpakorn University, 10(2), 1217-1233.
เชษฐภูมิ วรรณไพรศาล. (2560). การประเมินหลักสูตรศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการศึกษา วิชาเอกสังคมศึกษา (หลักสูตรปรับปรุง พ.ศ. 2556). เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
ฐิติมา ท้วมทอง และคณะ. (2563). กระบวนการเรียนรู้สู่สัมมาชีพโดยใช้อัตลักษณ์เชิงพื้นที่ “ล่องแพแม่วิน”โรงเรียนแม่วินสามัคคี จังหวัดเชียงใหม่. เรียกใช้เมื่อ 30 มกราคม 2564 จาก https://www.edusandbox.com/21st-may-maewinsamakkee-school/
ประกาศิต อานุภาพแสนยากร. (2556). การวิจัยเบื้องต้น. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์สุวีริยาสาส์น.
ประพิณวดี ศิริศุภลักษณ์ และนุชนาถ มั่งคั่ง. (2550). ความตระหนักทางด้านสิ่งแวดล้อมเพื่อสะท้อนแนว การปฏิบัติในการใช้ทรัพยากรธรรมชาติของเกษตรกรชาวไทยภูเขาในภาคเหนือของประเทศไทย. วารสารสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (สังคมศาสตร์), 39(1), 79-92.
มารียัม เจ๊ะเต๊ะ. (2556). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมในโรงเรียนของนักเรียน ชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น : กรณีศึกษาโรงเรียนธรรมวิทยามูลนิธิ อำเภอเมือง จังหวัดยะลา. ใน วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการสิ่งแวดล้อม. สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์.
รสริน อะปะหัง และคณะ. (2558). การพัฒนายุทธศาสตร์การจัดการการเรียนรู้คณิตศาสตร์ โดยบูรณาการทฤษฎีการสร้างความรู้และทฤษฎีการเรียนรู้ของบรูเนอร์เพื่อเสริมสร้างผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและความคิดสร้างสรรค์ทางคณิตศาสตร์ของนักเรียนระดับประถมศึกษาปีที่ 6. วารสารบัณฑิตวิทยาลัย, 12(58), 79-92.
ลักษิกา นาไข่ และอังคณา อ่อนธานี. (2560). การพัฒนากิจกรรมการเรียนรู้ตามแนวคิดวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี สังคมและสิ่งแวดล้อมเพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหาและจิตสำนึกต่อสิ่งแวดล้อม เรื่อง การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 พิษณุโลก. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม, 11(2), 174-189.
วิจิตร บุณยะโหตระ. (2554). มนุษย์กับสิ่งแวดล้อม. เรียกใช้เมื่อ 30 ธันวาคม 2564 จาก https://www.deqp.go.th/new/
วิภาพรรณ พินลา. (2559). แนวทางการจัดการเรียนรู้สาระภูมิศาสตร์เพื่อสร้างจิตสํานึกการอนุรักษาสิ่งแวดล้อมสำหรับครูสังคมศึกษา. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร, 18(3), 340-350.
สุไวบะห์ อิแตแล. (2560). การประยุกต์ใช้ทฤษฎีพัฒนาการ. เรียกใช้เมื่อ 30 ธันวาคม 2564 จาก http://itaelae.blogspot.com/2017/03/blog-post_75.html
อนุชิต จุรีเกษ และสรสิริ วรวรรณ. (2559). การสร้างจิตสำนึกของการเป็นพลโลกที่ดี (Building Awareness to Be a Good Global Citizens). สำนักพัฒนานวัตกรรมการจัดการศึกษา สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. กรุงเทพมหานคร: กระทรวงศึกษาธิการ.
อรวรรณ บุญส่ง. (2550). ผลการพัฒนาจิตสํานึกในการอนุรักษ์และพัฒนาสิ่งแวดล้อมของนักเรียน ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โดยใช้กิจกรรมสิ่งแวดล้อมศึกษาประกอบการประเมินตามสภาพจริง. ใน วิทยานิพนธ์การศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาการวัดผลการศึกษา. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
