ชุมชนต้นแบบในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน กรณีศึกษา ป่าชุมชนบ้านสวนพลู-พุต่อ ตำบลทัพหลวง อำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี

บทคัดย่อ

         บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาโครงสร้างและสภาพทั่วไปของป่าชุมชนบ้านสวนพลู - พุต่อ ตำบลทัพหลวง อำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี 2) ศึกษากระบวนการจัดการทรัพยากรป่าชุมชนอย่างยั่งยืน กรณีศึกษา ป่าชุมชนบ้านสวนพลู-พุต่อ ตำบลทัพหลวง อำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี และ 3) นำเสนอรูปแบบการจัดการทรัพยากรป่าชุมชนอย่างยั่งยืนของชุมชนต้นแบบ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลัก ได้แก่ สมาชิกในชุมชน และภาคีเครือข่ายจากภายนอกชุมชนทั้งภาครัฐและเอกชน จำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลแบบพรรณนาความ ผลการวิจัยพบว่า 1) โครงสร้างและสภาพทั่วไปของป่าชุมชนบ้านสวนพลู - พุต่อ เป็นชุมชนที่สืบเชื้อสายจากบรรพบุรุษเวียงจันทน์ สืบสานวัฒนธรรมดูแลรักษาป่าต้นน้ำที่เป็นป่าศักดิ์สิทธิ์มาตั้งแต่ครั้งปู่ย่าตายาย มีแหล่งน้ำจากภูเขากลางผืนป่าไหลหล่อเลี้ยงชีวิตชาวบ้านมาเนิ่นนาน อาศัยป่าเป็นแหล่งน้ำ แหล่งอาหาร สมุนไพรรักษาโรค 2) กระบวนการจัดการทรัพยากรป่าชุมชนอย่างยั่งยืน 2.1) ด้านการป้องกันรักษา ชาวบ้านเข้ามามีส่วนร่วมในการรักษาป่า 2.2) ด้านการดูแลรักษา การจัดกิจกรรมเพื่อดูแลรักษาป่าไว้เป็นป่าต้นน้ำ 2.3) ด้านพิธีกรรม จัดพิธีบวชป่า 2.4) ด้านความเชื่อ อาศัยระบบความเชื่อทางพระพุทธศาสนา 3) นำเสนอรูปแบบการจัดการทรัพยากรป่าชุมชนอย่างยั่งยืนของชุมชนต้นแบบ 3.1) ด้านการสงวน ส่งเสริมให้ชุมชนร่วมจัดการป่าชนชุมด้วยตนเอง 3.2) ด้านการอนุรักษ์ มีการสืบสานวัฒนธรรมการดูแลรักษาป่าต้นน้ำ 3.3) ด้านการพัฒนา ใช้ประโยชน์ของพื้นที่ป่าร่วมกัน 3.4) ด้านการใช้ประโยชน์ ประชาชนทำการเก็บเห็ดหลายชนิดในฤดูฝน