การถอดบทเรียนการพัฒนาชุมชนท่องเที่ยวต้นแบบ: กรณีศึกษา ชุมชนบ้านปูเต้อ ตำบลแม่กุ อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก

บทคัดย่อ

         บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิเคราะห์บริบทศักยภาพและความพร้อมของชุมชนเพื่อเตรียมความพร้อมไปสู่การพัฒนาท่องเที่ยวชุมชนต้นแบบ 2) สร้างความรู้ความเข้าใจและถอดองค์ความรู้ของกระบวนการการจัดการท่องเที่ยวชุมชนเพื่อเตรียมความพร้อมให้พัฒนาไปสู่การเป็นชุมชนท่องเที่ยวต้นแบบ และ 3) สรุปบทเรียนการจัดการท่องเที่ยวชุมชนเพื่อนำไปประยุกต์ใช้ในการพัฒนาท่องเที่ยวชุมชนต้นแบบ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพด้วยวิธีกระบวนการถอดบทเรียนแบบชุมชนมีส่วนร่วม ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 30 คน และผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 57 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์เชิงลึก แบบสังเกต แบบบันทึกข้อมูล และแบบประเมิน เมื่อทำการเก็บรวบรวมข้อมูลมาแล้ว จะทำการสังเคราะห์ข้อมูลและนำเสนอข้อมูล โดยการอธิบายการวิเคราะห์แบบพรรณนา ผลการวิจัย พบว่า 1) ชุมชนบ้านปูเต้อเป็นชุมชนที่มีเสน่ห์ในเรื่องของความผูกพันระหว่างคนกับช้าง การส่งเสริมด้านการท่องเที่ยวชุมชนจึงควรเน้นให้เห็นถึงภูมิปัญญาการเลี้ยงช้างของคนในชุมชนซึ่ง แตกต่างจากแหล่งท่องเที่ยวอื่น 2) หน่วยงานทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องจะต้องมีความรู้ความเข้าใจในการดำเนินงานร่วมกันและมีส่วนร่วมในการดำเนินงานในทุกระดับ สร้างกระบวนการขับเคลื่อนในการพัฒนาการท่องเที่ยวกับการพัฒนาชุมชนในมิติต่าง ๆ อย่างเป็นรูปธรรม ซึ่งความสำเร็จคือรากฐานและทุนทางวัฒนธรรมที่เข้มแข็ง และ 3) คุณค่าที่เกิดขึ้นกับชุมชนและพื้นที่มี 4 มิติ ได้แก่ มิติสังคมวัฒนธรรมชุมชน มิติสิ่งแวดล้อมชุมชน มิติเศรษฐกิจชุมชน และมิติองค์ความรู้ในชุมชน นอกจากนี้สามารถกำหนดแนวทางในการพัฒนาการท่องเที่ยวของชุมชนเป็นการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมวิถีชุมชนอัตลักษณ์ (วิถีแห่งความสุข)