การศึกษาปรากฏการณ์การถ่ายทอดความคิดสร้างสรรค์ จากภูมิปัญญาท้องถิ่นในเขตกรุงเทพมหานคร

บทคัดย่อ

          บทความฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์ของการวิจัยเพื่อ 1) สืบเสาะหาเงื่อนไขในการดำรงอยู่ของภูมิปัญญาท้องถิ่น 2) ศึกษากระบวนการถ่ายทอดความคิดสร้างสรรค์จากภูมิปัญญาท้องถิ่น 3) การสืบทอดให้ดำรงอยู่ของภูมิปัญญาท้องถิ่น ในเขตกรุงเทพมหานคร งานวิจัยฉบับนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ แบบกรณีเฉพาะพหุนามแบบองค์รวม เป็นการศึกษาเชิงลึก กลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญในการสัมภาษณ์เชิงลึก คือ ปราชญ์ชุมชนจากภูมิปัญญาท้องถิ่นที่กำลังจะสูญหายไป และเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมในพื้นที่กรุงเทพมหานครที่มีประสบการณ์ และมีความเชี่ยวชาญในการทำผลิตภัณฑ์อย่างน้อย 5 ปี จำนวน 5 แห่ง คือ ชุมชนบ้านบาตร    4 คน ชุมชนขันลงหิน 3 คน ชุมชนเครื่องทองลงหิน 4 คน ชุมชนขลุ่ยบ้านลาว 1 คน ชุมชนกระดาษข่อย 3 คน รวม 15 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง วิเคราะห์ข้อมูลโดยวิธีการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการศึกษาพบว่า 1) เงื่อนไขในการดำรงอยู่ของภูมิปัญญาท้องถิ่น ประกอบด้วย 1.1) คุณภาพของผลิตภัณฑ์ 1.2) ความต้องการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น 1.3) ความสนใจของผู้บริโภค 1.4) กลยุทธ์ทางการตลาด และ 1.5) การพัฒนาต่อยอดผลิตภัณฑ์ 2) กระบวนการถ่ายทอดความคิดสร้างสรรค์จากภูมิปัญญาท้องถิ่น ประกอบด้วย 2.1) การวางแผนและออกแบบ 2.2) การลงมือปฏิบัติ 2.3) การประชาสัมพันธ์และจัดจำหน่าย และ 2.4) การพัฒนาและปรับปรุง และ 3) การสืบทอดให้ดำรงอยู่ของภูมิปัญญาท้องถิ่น ประกอบด้วย 3.1) ผู้สืบทอด 3.2) การสนับสนุนจากหน่วยงานหรือรัฐบาล และ 3.3) ความร่วมมือของชุมชน ถึงแม้โลกจะเกิดการเปลี่ยนแปลงไปตามยุคตามสมัยแต่เมื่อภูมิปัญญาผนวกกับการคิดอย่างสร้างสรรค์ก็จะช่วยทำให้ภูมิปัญญาท้องถิ่นยังคงดำรงอยู่ได้ต่อไป