การพัฒนาหลักสูตรฝึกอาชีพด้านสมุนไพรสำหรับนักศึกษา สังกัดศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย จังหวัดพะเยา
คำสำคัญ:
หลักสูตรการพัฒนาอาชีพ, การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย, สมุนไพร, จังหวัดพะเยาบทคัดย่อ
บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาองค์ความรู้เกี่ยวกับสรรพคุณสมุนไพรในท้องถิ่น ตำบลแม่กา อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา 2) เพื่อพัฒนาและประเมินประสิทธิผลหลักสูตรฝึกอาชีพ 3) เพื่อถอดบทเรียนจากการฝึกพัฒนาอาชีพเกี่ยวกับสมุนไพรในท้องถิ่น โดยใช้กระบวนการวิจัยและพัฒนา ใช้วิธีการสุ่มแบบอย่างง่าย จำนวน 75 คน เครื่องมือที่ใช้ในการพัฒนาอาชีพแบ่งออกเป็น 2 ประเภท 1) เครื่องมือที่ใช้ในการอบรมพัฒนาอาชีพ ได้แก่ หลักสูตรพัฒนาอาชีพ 2) เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบประเมินโครงการ การวิเคราะห์ข้อมูลในระยะที่ 1 โดยการวิเคราะห์เนื้อหา ระยะที่ 2 โดยการวิเคราะห์เนื้อหา ระยะที่ 3 การวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพื้นฐาน ได้แก่ ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัย การสำรวจสภาพปัจจุบันของท้องถิ่น พบว่าพื้นที่มีความอุดมสมบูรณ์ของสมุนไพร กิจกรรมการเรียนการสอนเน้นวิชาการ การพัฒนาหลักสูตร ใช้หลักการร่วมมือกับภาคเครือข่าย ได้แก่ บ้าน วัด และโรงเรียน โดยหลักสูตรเน้นกิจกรรม เป็นหลัก ผลการศึกษาประสิทธิผลของหลักสูตรอาชีพ พบว่า อาชีพที่บรรลุวัตถุประสงค์มากที่สุดไปหาน้อย ได้แก่ การทำน้ำดื่มสมุนไพร การทำโคมไฟไล่ยุง และการทำเทียนหอมไล่ยุง ผลการประเมินสิ่งที่เกิดขึ้น พบว่า การยกระดับคุณภาพชีวิตมีคะแนนเฉลี่ยเท่ากับ 4.28 รองลงมา คือ ด้านความรู้ และด้านการเกิดอาชีพมีคะแนนเฉลี่ยเท่ากับ 4.10 และน้อยที่สุด คือ ด้านการสร้างเครือข่ายมีคะแนนเฉลี่ยเท่ากับ 4.08 และผลการถอดบทเรียนเกี่ยวกับการพัฒนาอาชีพ พบว่า การฝึกอาชีพทำให้เกิด เพิ่มผู้รู้ทางภูมิปัญญาท้องถิ่น ตระหนักถึงคุณค่า ของสมุนไพรใกล้ตัว นักกิจกรรมเสริมและนักจิตอาสา และนักการตลาด ผู้ที่มีความตระหนักในการตัดสินใจเพื่อส่วนรวม
เอกสารอ้างอิง
เจนจิรา เจนจิตรวาณิช. (2562). ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับความสำเร็จในการประกอบอาชีพอิสระของคนพิการ. วารสารสังคมสงเคราะห์ศาสตร์, 27(1), 111-136.
เมธารัตน์ จันตะนี. (2557). ความต้องการพัฒนาอาชีพของผู้สูงอายุในตำบลสามบัณฑิต อำเภออุทัย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา. วารสารวิจัยราชภัฏกรุงเก่า, 1(1), 1-6.
รังสฤษดิ์ กาวีต๊ะ และนุชนาถ มั่งคั่ง. (2561). ความยั่งยืนของอาชีพเกษตรกร ในพื้นที่อำเภอกระทุ่มแบนจังหวัดสมุทรสาคร. วารสารวิทยาลัยดุสิตธานี, 12(3), 517-531.
วิจักษณา หุตานนท์ และสุวรรณา นาควิบูลย์วงศ์. (2560). โมเดลโครงสร้างการพัฒนาทักษะอาชีพผู้สูงอายุ. วารสารวิทยาลัยดุสิตธานี, 11(3), 312-324.
วิจารณ์ พาณิช. (2560). การเรียนรู้สู่การเปลี่ยนแปลง. (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงทพมหานคร: มูลนิธิสยามกัมมาจล.
วีรวัฒน์ เข้มแข็ง และคณะ. (2561). การพัฒนารูปแบบการจัดการความรู้ของกลุ่มผู้สูงอายุเพื่อเสริมสร้างทุนทางปัญญา ในการจัดการศึกษาตลอดชีวิต. วารสารศึกษาศาสตร์ปริทัศน์, 33(3), 30-70.
สัมภาษณ์กลุ่มเป้าหมายที่เป็นเพศชาย อายุ 56 ปี. (24 มีนาคม 2563). การถอดบทเรียนจากการฝึกพัฒนาอาชีพเกี่ยวกับสมุนไพรในท้องถิ่น. (ลำไย สีหามาตย์, ผู้สัมภาษณ์)
สัมภาษณ์กลุ่มเป้าหมายที่เป็นเพศหญิง อายุ 48 ปี. (24 มีนาคม 2563). การถอดบทเรียนจากการฝึกพัฒนาอาชีพเกี่ยวกับสมุนไพรในท้องถิ่น. (ลำไย สีหามาตย์, ผู้สัมภาษณ์)
สัมภาษณ์กลุ่มเป้าหมายที่เป็นเพศหญิง อายุ 65 ปี. (28 พฤษภาคม 2563). การถอดบทเรียนจากการฝึกพัฒนาอาชีพเกี่ยวกับสมุนไพรในท้องถิ่น. (ลำไย สีหามาตย์, ผู้สัมภาษณ์)
สัมภาษณ์กลุ่มเป้าหมายที่เป็นเพศหญิง อายุ 68 ปี. (28 พฤษภาคม 2563). การถอดบทเรียนจากการฝึกพัฒนาอาชีพเกี่ยวกับสมุนไพรในท้องถิ่น. (ลำไย สีหามาตย์, ผู้สัมภาษณ์)
สัมภาษณ์นิสิตชายวิทยาลัยการศึกษาชั้นปีที่ 4. (21 เมษายน 2563). การถอดบทเรียนจากการฝึกพัฒนาอาชีพเกี่ยวกับสมุนไพรในท้องถิ่น. (ลำไย สีหามาตย์, ผู้สัมภาษณ์)
สัมภาษณ์นิสิตหญิงวิทยาลัยการศึกษาชั้นปีที่ 3. (20 พฤษภาคม 2563). การถอดบทเรียนจากการฝึกพัฒนาอาชีพเกี่ยวกับสมุนไพรในท้องถิ่น. (ลำไย สีหามาตย์, ผู้สัมภาษณ์)
สำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ. (2563). หลักในการปลูกป่า 3 อย่างประโยชน์ 4 อย่าง. เรียกใช้เมื่อ 10 พฤศจิกายน 2563 จาก https://www.bedo.or.th/bedo/home.php?mid=1
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2560). แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2560 – 2579. กรุงเทพมหานคร: บริษัท พริกหวานกราฟฟิค จำกัด. .
Cranton, P. (1992). Working with Adult Learners. Toronto, Ontario: Wall & Emerson.
Kemmis, S. & McTaqqart, M. (1998). Participatory Action Research and the Study of Practice. London: Routledge.
Mezirow, J. (1997). Transformative learning: Theory to Practice in Transformative learning in Action: Insights from Practice. New Direction for Adult and Continuing Education. San Francisco: Jossey.
Mezirow, J. et al. (2000). Learning as Transformation: Critical Perspectives on a Theory in Progress. San Francisco: Jossey.
