การประยุกต์ใช้พุทธปรัชญาในวัฒนธรรมประเพณีการทำบุญ สารทเดือนสิบ เพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตในสังคมไทยปัจจุบัน

บทคัดย่อ

           บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาความเป็นมาและแนวคิดเกี่ยวกับประเพณีวัฒนธรรมการทำบุญเทศกาลสารทเดือนสิบ 2) วิเคราะห์พุทธปรัชญาว่าด้วยประเพณีวัฒนธรรมการทำบุญสารทเดือนสิบ 3) ประยุกต์ใช้พุทธปรัชญาในพิธีสารทเดือนสิบเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตในสังคมไทยปัจจุบัน และ 4) ค้นหาองค์ความรู้ใหม่ และรูปแบบการพัฒนาคุณภาพชีวิตที่เหมาะสมกับสังคมปัจจุบัน เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยศึกษาข้อมูลจากเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง วิเคราะห์ด้วยวิธีการวิจัยทางปรัชญาแบบวิภาษวิธี โดยวิเคราะห์          เชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) ความเป็นมาและแนวคิด คือ การทำบุญประเพณีวันสารท เดือนสิบ เป็นกิจกรรมที่ปรากฎผลอย่างชัดเจนเกี่ยวกับคุณธรรม ได้แก่ ความกตัญญู ความเสียสละ ความสามัคคี ความอ่อนน้อมถ่อมตน และสะท้อนสังคมไทยกับความเชื่อ การทำบุญอุทิศให้แก่บรรพบุรุษและเปตชน 2) ผลการวิเคราะห์พุทธปรัชญาว่าด้วยการทำบุญสารทเดือนสิบ คือ ศึกษาพุทธอภิปรัชญาเรื่องรูป จิต เจตสิก นิพพาน ทิฏฐิ 62 ประการ พุทธญาณวิทยาที่ว่าด้วยความรู้ ได้แก่ ความรู้ระดับต้น รู้จากอินทรียสัมผัส ความรู้ระดับกลาง รู้ระดับฌานสมาบัติ และความรู้ระดับสูง รู้ด้วยญาณ 3 คือ รู้ระลึกชาติ รู้การตายและเกิดของสัตว์ และรู้ความสิ้นไปของกิเลส 3) นำพุทธปรัชญาไปประยุกต์ใช้พุทธปรัชญาในพิธีสารทเดือนสิบ ได้แก่ 3.1) ความกตัญญู 3.2) ความเสียสละ 3.3) ความสามัคคี 3.4) ให้ทาน 3.5) เบญจศีล - เบญจธรรม 3.6) กุศลกรรมบถ 10 และ 3.7) สัมมาทิฏฐิ และ 4) องค์ความรู้ใหม่และรูปแบบการพัฒนาคุณภาพชีวิตที่เหมาะสมกับสังคมปัจจุบัน คือ การใช้ชีวิตให้มีคุณค่า มีคุณธรรมเป็นประโยชน์ต่อตนเองและสังคม และใส่ใจภูมิปัญญาโดยต่อยอดภูมิปัญญา