สถานการณ์ รูปแบบและบทบาทรายการเกษตร ของสถานีโทรทัศน์ดิจิทัลของประเทศไทย

บทคัดย่อ

          บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสถานการณ์รายการเกษตรของสถานีโทรทัศน์ระบบดิจิทัล 2) ศึกษารูปแบบและเนื้อหาของรายการเกษตรและประเมินบทบาทหน้าที่ของรายการและผู้ดำเนินรายการเกษตร และ 3) ศึกษาถึงรูปแบบโฆษณาตรงและแฝงในรายการเกษตร การศึกษาวิจัยเรื่องนี้ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการวิเคราะห์เนื้อหา และบันทึกข้อมูลรายการลงตารางรหัส ผลการวิจัยพบว่า มีรายการโทรทัศน์ที่เนื้อหาเกี่ยวกับการเกษตรทั้งสิ้น 8 รายการ รวมเวลาออกอากาศ 355 นาที/สัปดาห์ รูปแบบรายการเป็นรูปแบบแม็กกาซีน เรทติ้งเป็นรายการ ท (ทั่วไปสำหรับทุกเพศทุกวัย) ด้านเนื้อหารายการ พบว่า มีเนื้อหาเกี่ยวกับการเกษตรต้นน้ำ เช่น การเพาะปลูกพืช การเลี้ยงสัตว์ และดูแลรักษา การเกษตรกลางน้ำ เช่น การยกระดับมาตรฐานสินค้าเกษตร การจัดการระบบการเกษตร การใช้นวัตกรรมและเทคโนโลยีการเกษตร และการเกษตรปลายน้ำ เช่น ช่องทางการตลาด ส่วนรูปแบบการนำเสนอ แบ่งออกได้เป็น 7 รูปแบบ คือ บรรยาย, สัมภาษณ์, สาธิต, สนทนา, เกมส์โชว์, ถาม - ตอบ และการเล่าเรื่อง โดยมีการใช้รูปแบบการนำเสนอที่ผสมผสานกันหลายรูปแบบในหนึ่งรายการ ด้านบทบาทของรายการ ผู้ดำเนินรายการและผู้ร่วมรายการ แบ่งได้เป็น 9 รูปแบบ ผู้วิจัยมีข้อสังเกตว่า บทบาทผู้ดำเนินรายการมักผูกโยงเข้ากับบทบาทด้านอื่น ๆ โดยเฉพาะการโฆษณาและประชาสัมพันธ์สินค้าและองค์กร ผู้ดำเนินรายการต้องทำหน้าที่เสมือนตัวแทนสินค้าหรือองค์กร ซึ่งนำมาสู่การโฆษณาแฝงรูปแบบต่าง ๆ ที่มากขึ้น ส่วนโฆษณาในรายการเกษตร แบ่งเป็น 3 รูปแบบ คือ โฆษณาตรง ในรูปแบบสปอต โฆษณาแฝง มีการโฆษณาแฝงในหลากหลายมิติ คือ ทั้งแฝงกราฟิก แฝงเนื้อหา แฝงวัตถุ แฝงบุคคล แฝงโลโก้ และไม่มีทั้งโฆษณาตรงและโฆษณาแฝง