การพัฒนารูปแบบการป้องกันผลกระทบทางสุขภาพและความปลอดภัยจากการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนในจังหวัดสุพรรณบุรี

ขจรศักดิ์  ผิวเกลี้ยง; พรสุข  หุ่นนิรันดร์

ผู้แต่ง

ขจรศักดิ์ ผิวเกลี้ยง มหาวิทยาลัยเวสเทิร์น
พรสุข หุ่นนิรันดร์ มหาวิทยาลัยเวสเทิร์น

คำสำคัญ:

การป้องกันผลกระทบทางสุขภาพและความปลอดภัย, การมีส่วนร่วมของชุมชน, สารเคมีกำจัดศัตรูพืช

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์การใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช การป้องกันผลกระทบทางสุขภาพและความปลอดภัยจากการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรในจังหวัดสุพรรณบุรี การพัฒนาและประเมินผลรูปแบบการป้องกันผลกระทบทางสุขภาพและความปลอดภัยจากการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนในจังหวัดสุพรรณบุรี แบ่งเป็น 3 ระยะ ระยะที่ 1 ศึกษาสถานการณ์การใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชและการป้องกันผลกระทบทางสุขภาพและความปลอดภัยจากการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกร กลุ่มตัวอย่างเชิงปริมาณ 277 คน สัมภาษณ์เชิงลึกภาคีเครือข่าย 21 คน ระยะที่ 2 พัฒนารูปแบบและทดลองใช้รูปแบบการป้องกันผลกระทบทางสุขภาพและความปลอดภัยของเกษตรกร กลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมกลุ่มละ 40 คน ระยะที่ 3 ประเมินผลรูปแบบ ใช้สถิติ Independent t-test, Repeated Measures ANOVA และ One way MANOVA ผลการวิจัย เกษตรกรมีความรู้ระดับสูง ร้อยละ 61.4 พฤติกรรมการป้องกันผลกระทบทางสุขภาพและความปลอดภัยจากการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชระดับปานกลาง ร้อยละ 72.6 รูปแบบการป้องกันผลกระทบทางสุขภาพและความปลอดภัยจากการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนในจังหวัดสุพรรณบุรี มี 3 องค์ประกอบ 1) แนวคิดการมีส่วนร่วมของโคเฮน และอัฟฮอฟฟ์ แนวคิดแรงจูงใจการป้องกันโรคของโรเจอร์ส 2) ใช้ 3 ชุดกิจกรรม 3) ภาคีเครือข่ายร่วมดำเนินงาน หลังการทดลองใช้รูปแบบ 4 และ 6 สัปดาห์ พบว่า เกษตรกรมีความรู้ มีพฤติกรรมการป้องกันผลกระทบทางสุขภาพและความปลอดภัยแตกต่างจากก่อนทดลองและแตกต่างจากกลุ่มควบคุม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ควรพัฒนาเกษตรกรในระยะก่อนฉีดพ่นสารเคมี และภาคีเครือข่ายมีส่วนร่วมอย่างแท้จริง เพื่อป้องกันผลกระทบทางสุขภาพและส่งเสริมความปลอดภัยเกษตรกร

เอกสารอ้างอิง

กวิสทรารินทร์ คะณะพันธ์ และกาญจนา แซ่อึง. (2562). ความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมการป้องกันตัวเองจากการสัมผัสสารเคมีกำจัดศัตรูพืชในนาข้าวของเกษตรกรตำบลหนองแก้ว อำเภอเมืองจังหวัดศรีสะเกษ. วารสารการแพทย์และสาธารณสุข มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, 3(3), 187-198.

เจริญชัย หมื่นห่อ และบุญรอด ดอนประเพ็ง. (2562). การมีส่วนร่วมของชุมชนในการพัฒนารูปแบบการลดการสัมผัสสารเคมีปราบศัตรูพืชของกลุ่มเกษตรกร กรณีศึกษาบ้านนายอ ตำบลนางาม อำเภอเรณูนคร จังหวัดนครพนม. วารสารศรีนครินทร์เวชสาร, 35(2), 210-216.

พงษ์ศักดิ์ อ้นมอย และพีรญา อึ้งอุดรภักดี. (2559). การประเมินผลกระทบทางสุขภาพและพฤติกรรมการป้องกันผลกระทบทางสุขภาพจากสารเคมีกำจัดศัตรูพืช ในเกษตรกร ผู้ปลูกหอมแดง ตำบลชัยจุมพล อำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์. วารสารการพัฒนาชุมชนและคุณภาพชีวิต, 4(3), 17-28.

สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร. (2560). ข้อมูลเศรษฐกิจการเกษตร การใช้ดิน. เรียกใช้เมื่อ 2 มกราคม 2564 จาก https://www.oae.go.th/view/1/การใช้ที่ดิน/TH-TH#MainContent

สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสุพรรณบุรี. (2564). ศูนย์ข้อมูล HDC สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสุพรรณบุรี โรคจากพิษสารกำจัดศัตรูพืช. เรียกใช้เมื่อ 20 พฤษภาคม 2564 จาก https://spo.moph.go.th/spo/

สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ. (2561). รายงานประจำปี 2561. เรียกใช้เมื่อ 8 สิงหาคม 2562 จาก https://www.nhso.go.th/FrontEnd/page-about_ result.aspx

สำนักระบาดวิทยา. (2560). สรุปรายงานการเฝ้าระวังโรค ประจำปี 2560. เรียกใช้เมื่อ 8 สิงหาคม 2562 จาก http://203.157.15.110/boeeng/annual.php

Best, J. W. (1981). Research in Education. (4th ed). London: pretice-hall international.

Bloom, B. S. et al. (1956). Toxonomy of educational objectives: Cognitive and affective Domains. New York: David Mckay.

Cohen, J. M. & Uphoff, N. T. (1981). Rural Development Participation: Concept and Measures for Project Design Implementation and Evaluation. Ithaca, NY: Rural Development Committee Center for International Studies, Cornell University.

Daniel, W. W. (2010). Biostatics: Basic Concepts and Methodology for the Health. New York: John Wiley & Sons.

Rogers, R. W. (1986). Protection Motivation Theory. Health Education Research Theory and Practice, 3(1), 153-161.