วงล้อเพื่อสุขภาวะสัญจร: มิติการตีความทางวัฒนธรรม

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ศึกษาวัฒนธรรมวงล้อเพื่อสุขภาวะสัญจรที่สัมพันธ์กับมิติการตีความทางวัฒนธรรมในประเทศไทย เป็นการวิจัยเชิงชาติพันธุ์วรรณนาโดยวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ ซึ่งศึกษาข้อมูลจากเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึก และ การสังเกตการณ์อย่างมีส่วนร่วม (พ.ศ. 2559 - 2561) ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ ตัวแทนของกลุ่มชาติพันธุ์ที่อาศัยในประเทศไทย 10 คน เวียดนาม 3 คน อินเดีย 2 คน สปป.ลาว 1 คนและกัมพูชา 1 คน รวมทั้งสิ้นจำนวน 17 คน โดยวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา และสรุปภาพรวม ผลการวิจัยพบว่า ด้านวัฒนธรรมที่มีการออกแบบและประดิษฐ์เทคโนโลยีวงล้อให้สอดคล้องกับวัฒนธรรมของชุมชนในแต่ละพื้นที่ เกี่ยวข้องกับด้านวัฒนธรรมข้าว คือ วัฒนธรรมของสังคมเกษตรกรรมปลูกข้าว  ที่เป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมทางเศรษฐกิจของสังคมในด้านเกษตรกรรม การค้า หัตถกรรม อุตสาหกรรม และการบริการ เกวียนและจักรยานเป็นพาหนะที่ต้องใช้กำลังงานจากคนและสัตว์เพื่อขับเคลื่อนวงล้อ เกิดจากวัฒนธรรมและภูมิปัญญาที่ใช้พลังกายและพลังจิตป้องกันโรค วงล้อจึงเป็นสัญลักษณ์นิยมเพื่อใช้อธิบายกลไกชีวิตอันมีผลต่อการส่งเสริมสุขภาวะสัญจร และวัฒนธรรมวงล้อสัมพันธ์กับธรรมในพุทธศาสนาที่โน้มน้าวให้มีการเปลี่ยนวิถีชีวิตมาใช้พลังงานสะอาด การหมุนของวงล้อจึงเสมือนวงล้อธรรมในการเผยแพร่และเป็นสัญลักษณ์ในพุทธศาสนา ส่วนวงล้อของตรีมูรติ คือ ผู้สร้าง ผู้รักษา และผู้ทำลาย มี “เกิด แก่ เจ็บ ตาย” เป็นกลไกของทุกชีวิต การหมุนวงล้อก่อให้เกิดการเรียนรู้ปฏิจจสมุปบาท และวงล้อที่มีซี่กำ 14 ซี่แทน               “คองหรือครองธรรม 14” ซี่กำ 16 ซี่แทนมรรค 8