จิตวิทยาเชิงบวก: กลยุทธ์เพื่อพัฒนาผู้เรียนในศตวรรษที่ 21

ปริยานุช วุฒิ  ชูประดิษฐ์; สุภัทร ชูประดิษฐ์

ผู้แต่ง

ปริยานุช วุฒิ ชูประดิษฐ์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
สุภัทร ชูประดิษฐ์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

คำสำคัญ:

จิตวิทยาเชิงบวก, กลยุทธ์เพื่อพัฒนาผู้เรียน, ผู้เรียนในศตวรรษที่ 21, ซีพีเออีเอ็ม โมเดล

บทคัดย่อ

แนวคิดที่เกี่ยวข้องกับจิตวิทยาเชิงบวกนั้นแท้จริงแล้วมีการเริ่มต้นมานานนับสิบปี ซึ่งเป็นแนวคิดเป็นที่รู้จักในแวดวงวิชาการเมื่อ Seligman and Csikszentmihalyi ได้เสนอแนวคิดนี้ด้วยการตีพิมพ์ในวารสาร American Psychologist เมื่อปีคริสต์ศักราช 2000 ถึงแม้ว่าแนวคิดจิตวิทยาเชิงบวกเป็นแนวคิดที่มีจุดกำเนิดมานานนับสิบปีตั้งแต่ปีคริสต์ศักราช 2000 อีกทั้งยังมีการริเริ่มนำมาใช้ในประเทศไทยนับตั้งแต่ปีคริสต์ศักราช 2007 แต่ก็ยังขาด
การส่งเสริมสนับสนุนให้นำไปใช้ในการจัดการศึกษาในประเทศไทยอย่างแพร่หลาย “จิตวิทยาเชิงบวก” จึงเป็นสภาวะทางจิตของบุคคลที่แสดงถึงความรู้สึกอันดี ความชื่นชอบ ความยึดมั่นผูกพัน สภาวะไร้ความรู้สึกวิตกกังวล ความเครียด ความรู้สึกปลอดภัย ซึ่งความรู้สึกนึกคิดเหล่านี้ส่งผลให้เกิดความแข็งแกร่งทางด้านจิตใจและร่างกาย โดยสามารถแบ่งออกเป็น 3 กลุ่มแนวคิดหลัก ดังนี้ 1) กลุ่มแนวคิดคุณลักษณะ เชิงบวก หรือ จุดแข็งของบุคคล (Character Strength) 2) กลุ่มแนวคิดทุนจิตวิทยาเชิงบวก (Positive Psychological Capital หรือ PsyCap) และ 3) กลุ่มแนวคิดแนวโน้มของบุคคลที่มีคุณลักษณ์เชิงบวก (Positive Orientation หรือ POS) ผู้เขียนจึงขอนำเสนอกรอบแนวคิดการใช้จิตวิทยาเชิงบวกเพื่อพัฒนาทักษะของผู้เรียนในศตวรรษที่ 21 ตามรายละเอียด ใน 5 ขั้นตอน หรือเรียกว่า CPAEM Model ดังนี้ ขั้นตอนที่ 1 เป็นการวิเคราะห์สภาพชั้นเรียนและจุดมุ่งหมายการพัฒนาผู้เรียน (Contextual Analysis : C) ขั้นตอนที่ 2 การเตรียมผู้เรียนให้พร้อมสู่การพัฒนา (Preparation : P) ขั้นตอนที่ 3 การปฏิบัติกิจกรรมการเรียนการสอน (Action : A) ขั้นตอนที่ 4 การประเมินผลและ
การให้ข้อมูลย้อนกลับ (Evaluation and Feedback) และขั้นตอนที่ 5 การกำกับติดตามผลและการพัฒนา (Monitoring)

เอกสารอ้างอิง

บุษบา หะริณพลสิทธิ์ เเละคณะ. (2561). การเสริมสร้างต้นทุนทางจิตวิทยาเชิงบวกของนักเรียนอาชีวศึกษาโดยการให้คำปรึกษากลุ่มแนวทฤษฎี เหตุผล อารมณ์ พฤติกรรม. วารสารวิชาการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, 12(1), 56-73.

พิมพันธ์ เดชะคุปต์. (2558). การจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

สายรุ้ง ธิตา เเละคณะ. (2559). การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนตามแนวคิดจิตวิทยาเชิงบวก เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้อย่างมีความสุข สำหรับนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฎ. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฎลำปาง, 5(2), 147-163.

สายสมร เฉลยกิตติ. (2553). การพัฒนาทุนทางจิตวิทยาเชิงบวกของพยาบาลวิชาชีพโดยการให้คําปรึกษากลุ่มแบบบูรณาการ. ใน วิทยานิพนธ์ระดับดุษฏีบัณฑิต สาขาวิชาจิตวิทยาการให้คำปรึกษา. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

Caprara, G. V. et al. (2009). Human optimal functioning: the genetics of positive orientation towards self, life, and the future. Behavior genetics, 39(3), 277-284.

Ciarrochi, J. et al. (2016). Contextual Positive Psychology : Policy Recommendations for Implementing Positive Psychology into Schools. Front Psychol, 7(2), 15-61.

Csikszentmihalyi, M. & Csikszentmihalyi, I. S. (2006). A life worth living: Contributions to positive psychology. London: Oxford University Press.

David, S. A. et al. (2012). The Oxford handbook of happiness. London: Oxford University Press.

Fineburg, A. C. & Monk, A. (2015). Different approaches to teaching positive psychology, Positive Psychology in Practice : Promoting Human Flourishing in Work, Health, Education, and Everyday Life. New Jersey: John Wiley & Sons.

Luthans, F. et al. (2007). Psychological capital: Developing the human competitive edge. London: Oxford University Press.

Mathew, W. & Margaret, L. K. (2018). Positive education : Learning and teaching for wellbeing and academic mastery. International Journal of Wellbeing, 8(1), 1-17.

Mathew, W. (2016). Why won’t it Stick? Positive Psychology and Positive Education. Psychology of Well-Being, 6(2), 48-95.

Pawelski, J. O. (2020). The elements model: toward a new generation of positive psychology interventions. The Journal of Positive Psychology, 15(5), 675-679.

Peterson, C. & Seligman, M. E. P. (2004). Character strengths and virtues: A handbook and classification American Psychological Association. London: Oxford University Press.

Reznitskaya, A. & Wilkinson, I. A. (2015). Positively transforming classroom practice through dialogic teaching. Positive Psychology in Practice: Promoting Human Flourishing in Work Health. Education, and Everyday Life, 9(3), 279-296.

Schreiner, L. (2010). The “Thriving Quotient”: A new vision for student success. About Campus, 15(7), 2-10.

Seligman, M. E. (2012). Positive psychology in practice. USA: John Wiley & Sons.