รัฐสภาไทยกับการทำหน้าที่ฝ่ายนิติบัญญัติฐสภาไทยกับการทำหน้าที่ฝ่ายนิติบัญญัติ

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาความต้องการของสังคมและความจำเป็นในการบัญญัติกฎหมาย 2) ศึกษาบทบาทของภาคประชาสังคม ระบบการเมืองและรัฐบาลในการทำหน้าที่ออกกฎหมาย และ 3) ศึกษาบทบาทหน้าที่ของรัฐสภา/สภานิติบัญญัติในการทำหน้าที่ประมุขฝ่ายนิติบัญญัติ เป็นวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้แบบสัมภาษณ์และสนทนากลุ่มโดยสุ่มเลือกแบบเจาะจง ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ คือ ผู้ที่เกี่ยวข้องกับงานนิติบัญญัติ ได้แก่ 1) บุคคลทั่วไป ประกอบด้วย หัวหน้าฝ่ายสถาบันนิติบัญญัติ องค์กรสนับสนุนสถาบันรัฐสภา เจ้าหน้าที่สภาผู้แทนราษฎร และสำนักงานเลขาธิการ และ 2) บุคคลที่เกี่ยวข้องโดยตรง ประกอบด้วย ประธานรัฐสภาไทย (พ.ศ. 2560 - 2564) และสมาชิกวุฒิสภา จำนวน 10 คน วิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหาและสรุปภาพรวม ผลการวิจัยพบว่า 1) ความต้องการของสังคม มี 5 ด้าน ได้แก่ 1.1) เศรษฐกิจ 1.2) สังคม 1.3) การเมือง 1.4) ความมั่นคง 1.5) กระบวนการทางกฎหมายและความจำเป็นในการบัญญัติกฎหมายคือ การดำรงอยู่ในสังคมจำเป็นต้องมีระเบียบกฎเกณฑ์ วิธีการบังคับใช้ เพื่อควบคุมสังคมให้สงบเรียบร้อย และกำหนดสิทธิหน้าที่ของสถาบัน 2) บทบาทภาคประชาสังคม ระบบการเมืองและรัฐบาล ได้แก่ 2.1) สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ร่างกฎหมาย และควบคุมการบริหารแผ่นดิน 2.2) สมาชิกวุฒิสภา การพิจารณาร่างกฎหมาย 2.3) ภาคประชาสังคม ลงชื่อเสนอกฎหมาย และ 2.4) รัฐบาล รับฟังความคิดเห็นของผู้เกี่ยวข้อง วิเคราะห์ ผลกระทบกฎหมายอย่างรอบด้าน เพื่อนำมาประกอบการพิจารณาในกระบวนการตรากฎหมาย และ 3) บทบาทหน้าที่ของรัฐสภาฝ่ายนิติบัญญัติ มี 5 บทบาท ได้แก่ 3.1) ตัวแทนประชาชน เป็นปากเป็นเสียงแทน 3.2) การกลั่นกรองร่างกฎหมาย ผลักดันให้เกิดขึ้น 3.3) การกำกับดูแลและตรวจสอบ การดำเนินงานมีคุณภาพ 3.4) การพิจารณาเลือกแต่งตั้ง ให้คำแนะนำและความเห็นชอบ และ 3.5) ประมุขฝ่ายนิติบัญญัติ ควบคุมการประชุมและอภิปราย