แนวความคิดประชาธิปไตยในพระไตรปิฎก

บทคัดย่อ

แนวความคิดประชาธิปไตยในพระไตรปิฎก พบว่า “ในพระวินัยปิฎก” พระพุทธเจ้าได้ทรงบัญญัติพระวินัย เพื่อเป็นแนวทางในการประพฤติปฏิบัติของพระสงฆ์ แต่การบัญญัติวินัยนั้นก็ทรงบัญญัติโดยกระบวนการท่ามกลางสงฆ์ มิได้บัญญัติตามลำพัง ซึ่งต้องให้เกิดเรื่องก่อน แล้วประชุม สอบสวนแล้วจึงทรงบัญญัติพระวินัยด้วยความเห็นชอบของพระสงฆ์ ต่างพร้อมใจกันนำไปปฏิบัติ การทำกรรมต่าง ๆ ของพระสงฆ์ ยกเว้นอปโลกนกรรม ล้วนทำให้เป็นการสงฆ์ทั้งสิ้น และแนวความคิดประชาธิปไตย “ในพระสุตตันตปิฎก” นั้นปรากฎ ดังนี้ 1) หลักเสรีภาพทางความคิด พระพุทธเจ้าได้ให้โอกาสแก่ประชาชนชาวกาลามะในการที่จะเชื่อหรือไม่เชื่อ     คำสอนของนักบวช ที่มาเผยแผ่คำสอนด้วยข้อความ กาลามสูตร (เรียกอีกอย่างว่า เกสปุตตสูตร) 2) หลักความเสมอภาคในพระธรรมวินัย จะเห็นได้จากหลักความอัศจรรย์ของพระธรรมวินัย 8 อย่าง เปรียบเทียบกับความอัศจรรย์ของมหาสมุทร 8 อย่าง 3) หลักความเป็นพี่น้องกัน หรือ ภราดรภาพ คือ สหธรรมิก ผู้ปฏิบัติธรรมร่วมกัน 4) หลักการใช้อธิปไตย พระพุทธเจ้าทรงนิยม ธรรมาธิปไตย คือเอาหลักการเป็นใหญ่ มิใช่ อัตตาธิปไตย เอาตนเป็นใหญ่ หรือ โลกาธิปไตย เอาโลกหรือเอาพวกพ้องเป็นใหญ่ ดังพระองค์แสดงไว้อย่างชัดเจน “ที่ใดไม่มีสัตบุรุษ ที่นั้นไม่ใช่สภา” นอกจากนี้ยังปรากฏมีหลักประชาธิปไตยที่พระพุทธเจ้าทรงมอบความเป็นใหญ่ให้แก่สงฆ์ในกิจการทั้งปวงโดยเฉพาะในการทำ สังฆกรรมซึ่งมีลักษณะยึดพระธรรมวินัยเป็นธรรมนูญหรือกฎหมายสูงสุดของพระพุทธศาสนา ยึดหลักความเสมอภาคภายใต้พระธรรมวินัย ยึดหลักทางสายกลาง และยึดหลักประชาธิปไตยในการมอบความเป็นใหญ่ให้แก่สงฆ์