นิทานพื้นบ้านที่สัมพันธ์กับมิติการตีความทางวัฒนธรรม นิเวศวิทยาวัฒนธรรมและแหล่งโบราณคดี

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ศึกษานิทานพื้นบ้านที่สัมพันธ์กับมิติการตีความทางวัฒนธรรม นิเวศวิทยาวัฒนธรรม และแหล่งโบราณคดี ใช้การวิจัยแบบผสานวิธี ในเชิงคุณภาพ ผู้วิจัยเป็นเครื่องมือ เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เจาะลึก และสังเกตแบบมีส่วนร่วม ผู้ให้ข้อมูลหลักมีจำนวน 50 คน ผู้วิจัยลงภาคสนามเก็บข้อมูลในชุมชนรอบๆแหล่งโบราณคดี ระหว่างมกราคม 2018 - กุมภาพันธ์ 2019 การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพ ใช้ตารางวิเคราะห์เนื้อหาแบบสามเส้า คือ สอบทานและสังเคราะห์บทสัมภาษณ์ทำเป็นข้อความที่มีความหมายแฝงเชิงค่านิยมและจารีต 50 ประเด็น และเน้นการพรรณนาเชิงลึก โดยคัดกรองได้นิทานพื้นบ้าน 15 เรื่อง ผู้วิจัยนำผลข้อความสัมภาษณ์ตามตารางวิเคราะห์เนื้อหามาสร้างเป็นแบบสอบถาม 50 ข้อแนวลิเคอร์ท แล้วทำการสำรวจคนไทยจำนวน 500 คน การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณ ใช้วิธีวิเคราะห์องค์ประกอบ โดยใช้วิธีการสกัดองค์ประกอบแล้วพิจารณาค่าไอเกน โดยการหมุนแกนด้วยวิธีออร์โธกอนอล แบบแวริแมกซ์ แล้วตั้งชื่อองค์ประกอบ            ผลการวิเคราะห์องค์ประกอบมีค่าไอเกนมากกว่า 1 มีทั้งหมด 4 องค์ประกอบ: 1) 15 นิทานพื้นบ้านที่สัมพันธ์กับแหล่งโบราณคดีในพุทธศาสนสถาน 2) ภาษาของนิทานพื้นบ้านเป็นกุญแจสำคัญการเผยแผ่พุทธศาสนาและสร้างพุทธศาสนิกชนที่ดี 3) นิทานพื้นบ้านสัมพันธ์กับนิเวศวิทยาวัฒนธรรม 4) นิทานพื้นบ้านและคติชนวิทยาสัมพันธ์กับการตีความทางวัฒนธรรม ผลการวิจัยพบว่า นิทานพื้นบ้านทั้ง 15 เรื่องเป็นนิทานร่วมสมัย ร่วมนิเวศวิทยาวัฒนธรรม สะท้อนคติชนวิทยาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีความสัมพันธ์กับมิติการตีความทางวัฒนธรรม นิเวศวิทยาวัฒนธรรม แหล่งโบราณคดี และภาษาของนิทานพื้นบ้านเป็นกุญแจสำคัญในการเผยแผ่พุทธศาสนา