ผลกระทบของการดำเนินงานองค์กรการเงินฐานราก ต่อภาคครัวเรือนยากจนไทย

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลกระทบของการเข้าร่วมเป็นสมาชิกขององค์กรการเงินฐานรากที่มีต่อระดับรายได้และค่าใช้จ่ายของครัวเรือนยากจนไทย ข้อมูลที่ใช้ในการศึกษา ได้แก่ ข้อมูลทุติยภูมิจากการสำรวจภาวะเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือนของสำนักงานสถิติแห่งชาติจำนวน 26,107 ครัวเรือนจากจำนวนครัวเรือนไทยทั่วประเทศ         ช่วงระหว่างปี พ.ศ. 2558 - 2562 โดยใช้แบบจำลองข้อมูลระยะยาว Fixed-effects ในการประมาณค่า ผลการศึกษาพบว่า 1) การเป็นสมาชิกขององค์กรการเงินฐานรากทำให้ระดับรายได้และรายจ่ายของครัวเรือนยากจนน้อยกว่าครัวเรือนที่ไม่เป็นสมาชิกองค์กรการเงินฐานรากอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ 0.01 2) ครัวเรือนยากจนไทยในระดับต่ำสุดมากถึงร้อยละ 66.30 ที่ไม่ได้เข้าร่วมเป็นสมาชิกขององค์กรการเงินฐานรากและไม่สามารถเข้าถึงบริการทางการเงินขององค์กรการเงินฐานราก ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายคือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย กรมส่งเสริมสหกรณ์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ รวมถึงกลุ่มองค์กรการเงินฐานรากเอกชนควรมุ่งเน้นการช่วยเหลือกันแบบใกล้ชิดจากการเป็นสมาชิกในชุมชนเดียวกัน ไม่กีดกันสมาชิกโดยเฉพาะกลุ่มคนจนระดับล่างสุด เน้นติดตามการใช้เงินกู้ให้ถูกวัตถุประสงค์ เช่น ใช้พัฒนาตนเอง ปรับปรุงกิจการ และส่งเสริมการศึกษาให้กับบุตรหลาน รัฐบาลควรปรับเปลี่ยนนโยบายการดำเนินงานองค์กรการเงินฐานรากในหลายหน่วยงานมาเป็นการบูรณาการร่วมกันระหว่างหน่วยงานเพื่อลดความซ้ำซ้อน เปลี่ยนผ่านองค์กรที่มีความซ้ำซ้อนกันหรือไม่สามารถแก้ไขปัญหาที่สะสมไว้ได้ไปสู่องค์กรใหม่ที่รับสมาชิกตรงเป้าหมายมากขึ้น เข้าถึงแหล่งทุนได้ง่ายขึ้น มีระบบเทคโนโลยีที่ได้มาตรฐาน รวมถึงกระจายกลุ่มเป้าหมายคนจนไม่ให้ภาระการทำงานซ้ำซ้อนกันในกลุ่มคนกลุ่มเดิม