ความหลากหลายของศัตรูพืช ศัตรูธรรมชาติ และวัชพืช ในนาข้าวแบบดั้งเดิมและแบบอินทรีย์

สมาพร  เรืองสังข์; ขนบพร  บุญตะโก

ผู้แต่ง

สมาพร เรืองสังข์ มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ในพระบรมราชูปถัมภ์
ขนบพร บุญตะโก มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ในพระบรมราชูปถัมภ์

คำสำคัญ:

ศัตรูพืช, ศัตรูธรรมชาติ, วัชพืช, นาข้าวแบบดั้งเดิม, นาข้าวแบบอินทรีย์

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบและสำรวจความหลากหลายของชนิดศัตรูพืช ศัตรูธรรมชาติ และวัชพืชในนาข้าวแบบดั้งเดิมและแบบอินทรีย์ ซึ่งเป็นงานวิจัย เชิงสำรวจ ใช้วิธีการวิจัยแบบผสมผสาน คือ การศึกษาเอกสารและการสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ 2 คน คือ เจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบผลิตข้าวในแปลงนาตัวอย่าง เกี่ยวกับกระบวนการผลิตข้าว และการสำรวจความหลากหลายของ ศัตรูพืช ศัตรูธรรมชาติ และวัชพืชในนาข้าวตัวอย่างโดยใช้สวิงโฉบจับแมลงจากแปลงนาและการนับแมลงในแปลงนา สถานที่ทดลอง คือ แปลงนาข้าวแบบดั้งเดิมที่มีการใช้สารเคมี ณ ศูนย์วิจัยข้าว จังหวัดปทุมธานี และแปลงนาข้าวอินทรีย์ ณ โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า (จปร.) จังหวัดนครนายก ผลการวิจัยพบว่า ขั้นตอนการทำนาคล้ายกัน คือ การเพาะกล้าในถาดเพาะด้วยเครื่องจักร การปักดำกล้า การเกี่ยวข้าว การนวดข้าว ด้านการสำรวจพบปริมาณแมลงที่พบและความหลากหลายของชนิดแมลงศัตรูธรรมชาติในนาข้าวอินทรีย์มีมากกว่านาข้าวแบบดั้งเดิม ด้านความหลากหลายของศัตรูพืชที่พบในนาข้าวอินทรีย์ พบเฉพาะหนอนกอ ส่วนนาข้าวดั้งเดิมพบเพลี้ยกระโดดหลังขาว เพลี้ยจั๊กจั่นปีกลายหยัก เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล หนอนกระทู้คอรวง หนอนห่อใบข้าว และหอยเชอรี่ ด้านความหลากหลายของศัตรูธรรมชาติ พบว่า ศัตรูธรรมชาติที่พบในนาข้าวอินทรีย์ ได้แก่ แมลงปอ แมงมุม ด้วงเต่า ตั๊กแตน มวนดูดไข่ ส่วนนาข้าวแบบดั้งเดิมพบ แมลงหล่า แมลงสิง แมลงปอ ตั๊กแตน และแมงมุม ด้านความหลากหลายของวัชพืช พบว่า นาข้าวอินทรีย์ไม่พบวัชพืช แต่นาข้าวดั้งเดิม พบ กกขนาก กกสามเหลี่ยม หนวดปลาดุก หญ้าข้าวนก หญ้าไม้กวาด หญ้าแพรก หญ้าตีนกา กะเม็ง เทียนนา ผักปอดนา และขาเขียด

เอกสารอ้างอิง

กัญจน์ ศิลป์ประสิทธิ์ และคณะ. (2559). ความสัมพันธ์ของลักษณะทางสัณฐานวิทยาของหญ้าดอกขาว (Leptochloa chinensis (L.) Nees และความหลากหลายชนิดของวัชพืชในนาข้าว: กรณีตำบลองครักษ์ อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก. แก่นเกษตร, 44(1), 137-146.

จินตนา ไชยวงศ์ และคณะ. (2554). ผลกระทบของสารป้องกันกำจัดแมลงศัตรูข้าวแนะนำที่มีต่อศัตรูธรรมชาติในระบบนิเวศข้าวชลประทาน. วารสารวิทยาศาสตร์เกษตร, 42(2) (พิเศษ), 73-76.

จินตนา ไชยวงศ์ และคณะ. (2561). การใช้วิธีทางนิเวศวิศวกรรมในการฟื้นฟูและอนุรักษ์ระบบนิเวศนาข้าว. วารสารวิชาการข้าว, 9(2), 114-126.

ชนสิริน กลิ่นมณี. (2557). การจัดการศัตรูข้าวแบบผสมผสานในนาชลประทานภาคใต้. ใน รายงานวิจัย. กองวิจัยและพัฒนาข้าว. กรมการข้าว.

ฐานัฎ ณ พัทลุง และวิภา ตังคนานนท์. (2560). พฤติกรรมการทำลายข้าวของเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลในพื้นที่นาชลประทานภาคกลางของประเทศไทย. Thai Journal of Science and Technology, 6(4), 369-391.

ปราโมทย์ ยอดแก้ว. (2560). การพัฒนาการตลาดข้าวอินทรีย์ในสังคมไทย. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, 5(พิเศษ), 406-420.

ปาริชาติ วิสุทธิสมาจารย์ และภัทรพงษ์ เกริกสกุล. (2553). การศึกษาพฤติกรรมการใช้สารเคมีในการกำจัดศัตรูพืชของชาวนา อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก. แก่นเกษตร, 42(3), 375-384.

วีระ นาคผู้ และคณะ. (2560). วงศ์ของแมลงและแมงมุมในนาข้าว ตำบลทับยายเชียง อำเภอพรหมพิราม จังหวัดพิษณุโลก. ใน รายงานสืบเนื่องการประชุมสัมมนาวิชาการ การนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ เครือข่ายบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏภาคเหนือ ครั้งที่ 17. พิษณุโลก: มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม.

สำนักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัดนครนายก. (2563). ข้อมูลพื้นฐานของจังหวัดนครนายก. เรียกใช้เมื่อ 14 พฤษภาคม 2564 จาก https://www.opsmoac.go.th /nakhonnayok-dwl-files-421291791884

สำนักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัดปทุมธานี. (2563). ข้อมูลพื้นฐานของจังหวัดปทุมธานี. เรียกใช้เมื่อ 14 พฤษภาคม 2564 จาก https://www.opsmoac.go.th/ pathumthani-dwl-files-421691791843

สุธาสินี อั้งสูงเนิน. (2558). ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมจากการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชีย ฉบับวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, 9(1), 50-63.

อานนท์ คงนุ่ม และคณะ. (2556). ศึกษารูปแบบการจัดการหอยเชอรี่ในนาข้าวของเกษตรกรจังหวัดพัทลุง. เรียกใช้เมื่อ 27 สิงหาคม 2562 จาก http://61.19.248.246/~doae /files/files/news/pomacea.pdf

อานุช คีรีรัฐนิคม และสุดสาคร สิงห์ทอง. (2551). การศึกษารูปแบบการจัดการหอยเชอรี่ในนาข้าวบริเวณอำเภอป่าพะยอม จังหวัดพัทลุง. ใน รายงานวิจัย. มหาวิทยาลัยทักษิณ.

Harmon, P. J. et al. (2000). Coleomegilla maculate (Coleoptera: Coccinellidae) predation on pea aphids promoted by proximity to dandelions. Oecologia, 125(4), 543-548.