กลยุทธ์การบริหารจัดการเชิงพื้นที่พหุวัฒนธรรมโดยใช้สถานศึกษา และชุมชนเป็นฐานเพื่อพัฒนาแหล่งเรียนรู้ในโรงเรียนบ้านคลองขุด สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสตูล

เทียนชัย   พิสิฐธาดา

ผู้แต่ง

เทียนชัย พิสิฐธาดา โรงเรียนบ้านคลองขุด สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสตูล

คำสำคัญ:

กลยุทธ์, การบริหารจัดการเชิงพื้นที่พหุวัฒนธรรม, สถานศึกษาและชุมชนเป็นฐาน, การพัฒนาแหล่งเรียนรู้, โรงเรียนบ้านคลองขุด

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนากลยุทธ์การบริหารจัดการเชิงพื้นที่ พหุวัฒนธรรมโดยใช้สถานศึกษาและชุมชนเป็นฐานเพื่อพัฒนาแหล่งเรียนรู้ในโรงเรียนบ้านคลองขุด เป็นการวิจัยแบบผสมผสาน ขั้นตอน 1 ศึกษาข้อมูลพื้นฐาน ได้แก่ สัมภาษณ์ผู้บริหารโรงเรียนต้นแบบ จำนวน 10 คน ประชุมสนทนากลุ่ม จำนวน 22 คน ขั้นตอน 2 พัฒนากลยุทธ์และตรวจสอบกลยุทธ์โดยประชุมสัมมนาอิงผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 7 คน ขั้นตอน 3 ศึกษาผลการใช้กลยุทธ์ ได้แก่ ผลการพัฒนาและผลการใช้แหล่งเรียนรู้ ขั้นตอน 4 ประเมินกลยุทธ์ กลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ ผู้บริหาร ครู คณะกรรมการสถานศึกษา จำนวน 50 คน ได้มาโดยการคัดเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง ประเด็นสนทนากลุ่ม แบบตรวจสอบ การประชุมสัมมนาอิงผู้เชี่ยวชาญ แบบสรุปข้อมูล และแบบประเมิน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติ คือ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน วิเคราะห์เนื้อหา สรุปข้อมูล ผลการวิจัยพบว่า 1) โรงเรียนควรสร้างการมีส่วนร่วมระดมทุนทรัพยากรจากทุกภาคส่วนเพื่อพัฒนาแหล่งเรียนรู้ให้หลากหลายเหมาะสม 2) กลยุทธ์ ประกอบด้วย 5 กลยุทธ์หลัก 9 กลยุทธ์รอง และ 38 กิจกรรม/โครงการ 3) ผลการใช้กลยุทธ์ โรงเรียนมีแหล่งเรียนรู้ ได้แก่ 3.1) การตัดผมชายและเสริมสวย 3.2) แก๊สชีวภาพ 3.3) โรงเรือนปลูกเมล่อนปลอดสารพิษ 3.4) การเพาะเห็ด 3.5) การเลี้ยงไส้เดือน 3.6) สหกรณ์ร้านค้า 3.7) ธนาคารโรงเรียน 3.8) ห้องสมุด 3.9) ห้องปฏิบัติการ 3.10) ธนาคารขยะ 3.11) การทำน้ำหมักชีวภาพ 3.12) การนวดแผนไทย 3.13) ตลาดนัดพอเพียง และ 3.14) สวนสวยด้วยมือเรา สำหรับจัดกิจกรรมส่งเสริมให้นักเรียนได้ฝึกปฏิบัติ มีความรู้ ทักษะ สามารถนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้ 4) กลยุทธ์มีความเหมาะสมและความเป็นประโยชน์อยู่ในระดับมากที่สุด

เอกสารอ้างอิง

กนกกานต์ เทวาพิทักษ์. (2561). การวิเคราะห์ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียของมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ. วารสารบริหารศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, 7(13), 88-108.

กรมวิชาการ. (2545). หลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544. กรุงเทพมหานคร: กรมวิชาการ.

กิ่งแก้ว อารีรักษ์ และคณะ. (2548). การจัดการเรียนรู้โดยใช้รูปแบบหลากหลาย. กรุงเทพมหานคร: อัลฟา มิเล็นเนียม.

จุฬากรณ์ มาเสถียรวงศ์ และคณะ. (2560). รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์โครงการประสานงานวิจัยและพัฒนาการจัดการศึกษาเชิงพื้นที่. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).

ณัฐหทัย ขันนอก. (2559). ข้อเสนอเชิงยุทธศาสตร์เพื่อการบริหารจัดการแหล่งเรียนรู้ของโรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 15 (เวียงเก่าแสนภูวิทยาประสาท) สู่ความเป็นเลิศ. ใน สารนิพนธ์ครุศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการบริหารการศึกษา. มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย.

ดำริ บุญชู. (2548). การใช้ประโยชน์จากแหล่งเรียนรู้ในสถานศึกษา. วารสารวิชาการ, 8(1), 27-31.

นันทรัตน์ เจริญกุล. (2564). การบริหารนโยบายและกลยุทธ์การศึกษา. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ประยงค์ เนาวบุตร. (2562). การจัดทำแผนกลยุทธ์เพื่อพัฒนาคุณภาพการศึกษา หน่วยที่ 7 ใน นโยบาย การวางแผนการพัฒนาคุณภาพการศึกษา หน่วยที่ 6-10. นนทบุรี: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัย สุโขทัยธรรมาธิราช.

ปริยาภรณ์ ตั้งคุณานันต์. (2563). การจัดการห้องเรียนและแหล่งเรียนรู้. (พิมพ์ครั้งที่ 5). กรุงเทพมหานคร: มีน เซอร์วิส ซัพพลาย.

ปาริชาติ วลัยเสถียร และคณะ. (2543). กระบวนการและเทคนิคการทำงานของนักพัฒนา. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.

พิณสุดา สิริธรังศรี. (2559). รายงานผลการดำเนินโครงการการจัดการการเรียนรู้แบบเครือข่ายการมีส่วนร่วมของชุมชนเพื่อสุขภาวะเด็กและเยาวชน. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานกองทุนการสร้างเสริมสุขภาพ.

มนต์นภัส มโนการณ์. (2561). การปฏิรูปการศึกษาขั้นพื้นฐานกับการจัดการศึกษาเชิงพื้นที่. วารสารวิชาการศึกษาศาสตร์, 19(1), 1-15.

โรงเรียนบ้านคลองขุด. (2562). รายงานประจำปีของสถานศึกษา ปีการศึกษา 2562. สตูล: โรงเรียนบ้านคลองขุด.

วินัย หริ่มเทศ และคณะ. (2563). กลยุทธ์การบริหารแหล่งเรียนรู้ที่พึงประสงค์ของโรงเรียนในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 41มนุษยสังคมสาร (มสส.). มนุษยสังคมสาร (มสส.), 19(1), 117-136.

ศักดิ์ชัย เพชรแกมทอง และคณะ. (2556). การพัฒนากลยุทธ์การบริหารจัดการแหล่งเรียนรู้ของสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษากำแพงเพชร เขต 1 และเขต 2. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร, 15(4), 55-67.

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขึ้นพื้นฐาน. (2555). แนวทางการพัฒนาแหล่งเรียนรู้และการใช้นวัตกรรมในการจัดการเรียนรู้. กรุงเทพมหานคร: ศูนย์บริหารโครงการหนึ่งอำเภอ หนึ่งโรงเรียนในฝัน, สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน.

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ. (2554). แหล่งเรียนรู้ยุคปฏิรูปการศึกษา. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ.

สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2551). รายงานการติดตามความก้าวหน้าในการจัดการแหล่งเรียนรู้ ปี 2549-2550. กรุงเทพมหานคร: บริษัท เพลิน สตูดิโอ จำกัด.

สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2562). ประสิทธิผลของแหล่งเรียนรู้: การเผยแพร่และการนำมาตรฐานแหล่งเรียนรู้สู่การปฏิบัติ. กรุงเทพมหานคร: พริกหวานกราฟฟิก.

สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2563). การมีส่วนร่วมในการจัดการศึกษาของภาคประชาสังคม/ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียตามร่างพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ. กรุงเทพมหานคร: สำนักมาตรฐานการศึกษาและพัฒนาการเรียนรู้ สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา.

สำนักงานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนรู้และคุณภาพเยาวชน. (2559). จากแนวคิดการจัดการศึกษาเชิงพื้นที่สู่การสนับสนุนการขับเคลื่อน กศจ. จดหมายข่างถึงเพื่อนสมาชิก, 215(3), 1-2.

Cohen, J. M. & Uphoff, N. T. (1980). Participation's place in rural development: Seeking clarity through specificity. World Development, 8(3), 213-235.