การพัฒนาการจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชนแบบมีส่วนร่วมเพื่อขับเคลื่อนและยกระดับการท่องเที่ยวเชิงศาสนาและวิปัสสนากรรมฐานอย่างยั่งยืนสำหรับผู้สูงอายุที่อยู่เพียงลำพังในเขตท่องเที่ยวเมืองรอง ภาคเหนือตอนบน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาศักยภาพชุมชนต้นแบบในการจัด         การท่องเที่ยว และ 2) ศึกษาแนวทางพัฒนาการจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชนแบบมีส่วนร่วมเพื่อขับเคลื่อนและยกระดับการท่องเที่ยวเชิงศาสนาและวิปัสสนากรรมฐาน เป็นการวิจัยแบบผสานวิธี กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ นักท่องเที่ยวทั่วไปและประชาชนในพื้นที่ ใช้วิธีการเลือกแบบเจาะจง         ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ ผู้ทรงคุณวุฒิ เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสอบถาม แบบสัมภาษณ์เชิงลึก และการสนทนากลุ่ม รวบรวมข้อมูลและวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์สำเร็จรูป สถิติที่ใช้ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และวิเคราะห์ข้อมูล         เชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) ศักยภาพชุมชนต้นแบบในการจัดการท่องเที่ยวโดยรวมมีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมาก เมื่อพิจารณาจำแนกตามรายด้าน เรียงลำดับจากค่าเฉลี่ยสูงสุดไปหาต่ำสุด ดังนี้ ด้านคุณภาพการบริการการท่องเที่ยวโดยชุมชน รองลงมา คือ ด้านการอนุรักษ์ส่งเสริมมรดกทางวัฒนธรรม ด้านการจัดการเศรษฐกิจ สังคมและคุณภาพชีวิตที่ดี ด้านการบริหารจัดการการท่องเที่ยว และด้านการส่งเสริมการประชาสัมพันธ์และการทำงานร่วมกันตามลำดับ 2) แนวทางการพัฒนาการจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชนแบบมีส่วนร่วมสำหรับผู้สูงอายุ ควรเน้นส่งเสริมการพัฒนาบุคลากรในวัดและชุมชนให้มีศักยภาพ ความรู้ และทักษะ            ในการบริหารจัดการท่องเที่ยวสำหรับนักท่องเที่ยวผู้สูงอายุโดยเฉพาะ จัดเตรียมสิ่งอำนวยความสะดวกต่าง ๆ ไว้บริการนักท่องเที่ยวผู้สูงอายุ กำหนดมาตรฐานการบริการเพื่อสร้างความพึงพอใจและอำนวยความสะดวกนักท่องเที่ยวผู้สูงอายุ เน้นระบบการสื่อสารและให้ข้อมูล         การท่องเที่ยวของชุมชนอย่างครบถ้วน เพื่อให้ผู้สูงอายุได้รับรู้ผ่านสื่อที่เหมาะสม ส่วนการขับเคลื่อนกิจกรรมการท่องเที่ยว และเน้นกิจกรรมทางสังคมและกิจกรรมกลุ่มสัมพันธ์        โดยคำนึงถึงการให้โอกาสผู้สูงอายุมีส่วนร่วมให้มากที่สุด เพื่อส่งเสริมพัฒนาการทางร่างกาย จิตใจ อารมณ์ สติปัญญาและสังคมของผู้สูงอายุ