การพัฒนาศูนย์สาธิตและการเรียนรู้การปลูกไม้เศรษฐกิจ เพื่อพัฒนาเศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อม ชุมชนฐานรากบนพื้นที่สูงตามศาสตร์พระราชา บ้านขุนแม่รวม จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสถานการณ์การปลูกไม้เศรษฐกิจตามศาสตร์พระราชาฯ 2) ศึกษาศูนย์การเรียนรู้ไม้เศรษฐกิจในการประยุกต์ใช้ศาสตร์พระราชาฯ และ              3) พัฒนารูปแบบศูนย์การเรียนรู้ไม้เศรษฐกิจตามศาสตร์พระราชาฯ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เน้นการวิจัยภาคสนาม และการวิจัยแบบมีส่วนร่วม ประชากรกลุ่มตัวอย่างและผู้ให้ข้อมูลสำคัญใช้วิธีการเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง แบ่งออกเป็น 4 กลุ่ม คือ 1) ผู้นำชุมชน 2) คณะกรรมการหมู่บ้าน 3) ปราชญ์ชุมชน/ผู้นำจิตวิญญาณ และ 4) กลุ่มชาติพันธุ์ปกาเกอะญอ จำนวน 17 รูป/คน โดยใช้แบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงสถิติพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า 1) สถานการณ์การปลูกไม้เศรษฐกิจในชุมชนบ้านขุนแม่รวมมีพื้นฐานวิถีชีวิตที่พึ่งพาธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเห็นได้จากวิถีชีวิต เศรษฐกิจ และวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมาแต่บรรพบุรุษ                และมีวิวัฒนาการการเปลี่ยนแปลงให้มีความเหมาะสมกับสภาพปัจจุบัน ชุมชนมีการจัดตั้งคณะกรรมการโครงสร้างดูแลป่าเศรษฐกิจ และบทบาทในการจัดการและดูแลป่าเศรษฐกิจ                    โดยมีกฎระเบียบหรือข้อบังคับในชุมชน 2) ศึกษาศูนย์การเรียนรู้ไม้เศรษฐกิจในการประยุกต์ใช้ศาสตร์พระราชาฯ พบว่าเป็นแหล่งศึกษาเรียนรู้แนวทางการปลูกไม้เศรษฐกิจ                                  และสร้างความตระหนักด้านการอนุรักษ์ให้แก่เยาวชนและประชาชน ผ่านแนวพระราชดำริ  ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ จึงจัดทำเป็นศูนย์สาธิต 3) เพื่อพัฒนารูปแบบศูนย์การเรียนรู้ไม้เศรษฐกิจตามศาสตร์พระราชาฯ พบว่า รูปแบบการปลูกไม้ป่าโดยระบบวนเกษตรของชุมชนบ้านขุนแม่รวม ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีการทำการเกษตรในพื้นที่ป่า เช่น การปลูกพืชเกษตร              แซมในพื้นที่ป่าธรรมชาติ รวมถึงการสร้างระบบการเกษตรให้มีลักษณะเลียนแบบระบบนิเวศป่าธรรมชาติ