การเรียนรู้ตลอดชีวิตโดยใช้ชุมชนเป็นฐานตามวิถีพุทธธรรม : กรณีศึกษาวัดป่าเลไลยก์วรวิหาร อำเภอเมือง จังหวัดสุพรรณบุรี

ณฏฐพร สิงห์สร; ฐิติวัสส์ สุขป้อม; เริงวิชญ์ นิลโคตร; วงษ์สิริ เรืองศรี; ณัฏฐกรณ์ ปะพาน

ผู้แต่ง

ณฏฐพร สิงห์สร โรงเรียนสุพรรณภูมิ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุพรรณบุรี เขต 1 สุพรรณบุรี ประเทศไทย
ฐิติวัสส์ สุขป้อม คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏจันทรเกษม กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย
เริงวิชญ์ นิลโคตร คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏรำไพพรรณี จันทบุรี ประเทศไทย
วงษ์สิริ เรืองศรี นักวิชาการอิสระ ประเทศไทย
ณัฏฐกรณ์ ปะพาน คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏจันทรเกษม กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย

คำสำคัญ:

การเรียนรู้ตลอดชีวิต, ชุมชนเป็นฐาน, วิถีพุทธธรรม

บทคัดย่อ

ความเป็นมาและวัตถุประสงค์: สถานการณ์ซึ่งมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและเป็นไปอย่างต่อเนื่องได้ส่งผลให้การเรียนรู้ของสังคมไทยเปลี่ยนแปลงไป การให้ความสำคัญกับการเรียนรู้และส่งเสริมให้ประชาชนเป็นนักเรียนรู้ที่ทันต่อการเปลี่ยนแปลงจะเป็นแนวทางที่สำคัญในการพัฒนาประชาชน ประชาชนจะมีความรู้เกี่ยวกับสังคมและวัฒนธรรมที่เป็นพื้นฐานของการดำเนินชีวิต และสามารถที่จะนำกลับมาพัฒนาตนเองได้ การเรียนรู้โดยใช้บริบทชุมชนจึงมีความสำคัญและควรมีการส่งเสริมและพัฒนาให้เกิดความยั่งยืน บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์และบริบทของการเรียนรู้ตลอดชีวิต โดยใช้ชุมชนเป็นฐานตามวิถีพุทธธรรม กรณีศึกษาวัดป่าเลไลยก์วรวิหาร อำเภอเมือง จังหวัดสุพรรณบุรี และนำเสนอแนวทางส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตโดยใช้ชุมชนเป็นฐานตามวิถีพุทธธรรม

วิธีดำเนินการวิจัย: การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ การวิเคราะห์ข้อมูลจากเอกสารและข้อมูลที่ได้จากภาคสนาม เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นแบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง การสนทนากลุ่ม การสัมภาษณ์เชิงลึกการจัดการความรู้ และการถอดบทเรียน

ผลการวิจัย: พบว่า 1) สถานการณ์และบริบทของการเรียนรู้ตลอดชีวิต โดยใช้ชุมชนเป็นฐานตามวิถีพุทธธรรมของวัดป่าเลไลยก์วรวิหาร อำเภอเมือง จังหวัดสุพรรณบุรี ประกอบด้วย 1.1) บริบทพื้นที่ของวัดป่าเลไลยก์วรวิหารเป็นวัดที่ตั้งอยู่ในชุมชนเป็นระยะเวลายาวนาน เป็นศูนย์รวมทางจิตใจของชาวพุทธในพื้นที่จังหวัดสุพรรณบุรี “หลวงพ่อโต” เป็นพระพุทธรูปที่เป็นศูนย์รวมของศรัทธาของพุทธศาสนิกชน 1.2) ต้นทุนที่สำคัญ ประกอบด้วย ประวัติศาสตร์ของวัด กิจกรรมฝาผนัง ภาพเล่าเรื่องวรรณคดี นิทรรศการเรือนขุนช้างแสดงประเพณีและวัฒนธรรมดั้งเดิมของจังหวัดสุพรรณบุรี การเป็นพื้นที่แสดงสินค้า และการเป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชน และ 2) ข้อเสนอแนวทางส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต โดยใช้ชุมชนเป็นฐานตามวิถีพุทธธรรม พบว่า 2.1) การพัฒนาต่อยอดการเป็นชุมชนให้เป็นฐานการเรียนรู้วิถีพุทธ 2.2) การพัฒนาโอกาสและการเรียนรู้ตลอดชีวิตอย่างยั่งยืน

ความเกี่ยวข้องกับหลักธรรมคำสอนทางพระพุทธศาสนา: การเรียนรู้ตลอดชีวิตเป็นหลักการศึกษาที่อยู่ในวิถีการดำเนินชีวิตของสังคมไทยมาอย่างยาวนาน เป็นกระบวนการส่งต่อถ่ายทอดความรู้และวัฒนธรรมให้เกิดขึ้น แบบรุ่นต่อรุ่น สอดคล้องกับหลักธรรมทางพุทธศาสนา คือ ไตรสิกขา ประกอบด้วย ศีล สมาธิ และปัญญา และ หลักภาวนา 4 ประกอบด้วย กายภาวนา สีลภาวนา จิตภาวนา และปัญญาภาวนา เป็นการศึกษาเน้นการพัฒนาศักยภาพอยู่ตลอดเวลา เพื่อให้ทันกับการเปลี่ยนแปลงในแต่ละช่วงวัย และการศึกษาเรียนรู้กับบริบทของชุมชนโดยเฉพาะที่เป็นทุนทางสังคม และเป้าหมายสูงสุด คือ เกิดการพัฒนาคุณภาพชีวิตที่ดีให้กับสมาชิกในสังคม

สรุป: การเรียนรู้ตลอดชีวิตเป็นพื้นฐานสำคัญในการพัฒนาศักยภาพของสมาชิกในสังคมให้เกิดการเรียนรู้และปรับตัวให้เท่าทันกับการเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน หลักพุทธธรรมทางพระพุทธศาสนาเป็นหลักการที่สอดคล้องกับการดำเนินชีวิตของชุมชน ชุมชนสามารถเรียนรู้และนำมาประยุกต์ใช้ให้สอดคล้องกับวิถีการดำเนินชีวิตของตนเองได้ นอกจากนี้แล้ว หลักธรรมทางพระพุทธศาสนายังมีความเป็นเอกลักษณ์ คือ ยืดหยุ่นและสอดคล้องกับสถานการณ์ต่าง ๆ ได้เป็นอย่างดี กรณีศึกษาวัดป่าเลไลยก์วรวิหาร อำเภอเมือง จังหวัดสุพรรณบุรี เป็นการสะท้อนให้เห็นถึงการเรียนรู้ตลอดชีวิต ตั้งอยู่บนพื้นฐานทางสังคมและวัฒนธรรมของประเทศไทย ตามความเป็นจริง

เอกสารอ้างอิง

Charoenlak, N. (2023). Education and Community Development for Sustainability: The Continuation of The Loy Krathong Tradition of Berk Phrai Sub-District, Chom Bueng District, Ratchaburi Province. Journal of MCU Nakhondhat, 10(8), 30-42.

Krudnak, N., Sunyamo, T., Nilkote, R., Rueangsri, W. & Visesprapa, P. (2022). Ethnic Identty Under Neo-Liberalism Economy and Promotion of Learninglifelong of Tai Dam Community, Khao Yoi District, Phetchaburi Province. Journal of Social Science Development, 5(2), 79-98.

Nilkote, R. & Charoenlak, N. (2022). Community Well–being Development through Community Context–based Applications: A Case Study of the Thai Songdam Dance in Ban Don Thong, Don Khoi, Kamphaeng Saen, Nakhon Pathom. Journal of Cultural, 5(2), 94-110.

Office of the Secretariat of the Education Council. (2017). National Education Plan 2017-2032. Chili Wan Graphic Company Limited.

Office of the Secretariat of the Education Council. (2018). Thai Study Report 2018. Prikwan Graphic Company Limited.

Somdet Phra Buddhakosajarn (P.A. Payutto). (2021). Education to develop civilization to be called Siam Samtri, Study 3, Development 4 (9th ed.). Pim Suay Company Limited.

Suphanburi Provincial Education Office. (2023). Suphanburi Provincial Education Development Plan, 5-year period (2023-2027). Policy and Planning Group Suphanburi Provincial Education Office.

Suphanburi Provincial Office. (2023). Suphanburi Provincial Development Plan (2023-2027). Provincial Development Office.

Tansiri, W. (1999). Explanation of the National Education Act 1999. Winyuchon.

Wat Pa Lelaik Worawihan. (2014). Report on the performance of the Buddhist monks (Saing Sirintaro, Ph.D. 8 Honorary Ph.D.) Advisor to the Primate Region 14 Abbot of Wat Pa Lelaik Worawihan. Wat Pa Lelaik Worawihan.

Wisthawet, W. & Wannapok, S. (2001). Buddhism. Wattana Panich Publishing House.

Yakaew, C., Khwunma, K., Gowithayakorn, T., Namwong, P., & Tongsaard, K. (2023). The Development of a Set of Learning Experiences for Local Wisdom in Historic Sites and Important People to Promote the Child Development in Suphan Buri Province. Journal of Multidisciplinary in Social Sciences, 15(3), 52-61.