การประยุกต์ใช้หลักธรรมในมังคลัตถทีปนี เพื่อการดำเนินชีวิตเมื่อเผชิญกับโลกธรรม

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นบทความวิชาการ นำเสนอการประยุกต์ใช้หลักธรรมในมังคลัตถทีปนีเพื่อการดำเนินชีวิตเมื่อเผชิญกับโลกธรรม จากการศึกษาพบว่า ในมังคลัตถทีปนี หลักธรรมที่สามารถนำมาประยุกต์ใช้ในการดำเนินชีวิตเมื่อเผชิญกับโลกธรรม ปรากฎอย่างเด่นชัด 3 หลักธรรม คือ 1) ขันติธรรม  2) โยนิโสมนสิการ และ 3) ไตรลักษณ์ ในการอธิบายมงคลข้อที่ว่าด้วยขันติ และมงคลข้อที่ว่าด้วยอโสกจิต พระสิริมังคลาจารย์ได้พรรณนาขันติธรรมโดยยกนิทานเรื่องขันติวาทีดาบสมาประกอบการอธิบาย ส่วนในเรื่องของโยนิโสมนสิการ ท่านได้อธิบายโดยยกเรื่องพระเจ้าฆตราช มาเป็นนิทานอุทาหรณ์ และในเรื่องไตรลักษณ์ ท่านได้นำเรื่องของชนทั้ง 5 ที่สามารถใช้เป็นตัวอย่างในการพิจารณาไตรลักษณ์มาประกอบการอธิบาย

กล่าวโดยสรุป การเผชิญกับโลกธรรม 8 ประการ ตามแนวสารัตถะของมังคลัตถทีปนี ควรใช้หลักธรรม 3 ประการ คือ ขันติธรรม ความอดทนอดกลั้น โยนิโสมนสิการ การพิจารณาโดยอุบายวิธีที่แยบคาย และการพิจารณาไตรลักษณ์ มองเห็นความไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ไม่ใช่

ตัวตน โดยนำโยนิโสมนสิการมาประยุกต์ใช้ในการรับมือกับโลกธรรมฝ่ายดี คือ มีลาภ มียศ สุข สรรเสริญ และการนำขันติธรรมและการพิจารณาไตรลักษณ์มาประยุกต์ใช้ในการรับมือกับโลกธรรมฝ่ายเสื่อม คือ หมดลาภ หมดยศ ทุกข์ และนินทา ซึ่งจะสามารถช่วยให้เผชิญหน้ากับโลกธรรมทั้งฝ่ายดีและฝ่ายเสื่อมอได้ย่างมีสติและดำรงชีวิตอยู่ได้อย่างสงบสุข