การประยุกต์ใช้หลักธรรมในมังคลัตถทีปนี เพื่อการดำเนินชีวิตเมื่อเผชิญกับโลกธรรม
Keywords:
Application of Dhamma the values, Maṅgalatthadīpanī; LokadhammaAbstract
This article is an academic piece presenting the application of principles from the Maṅgalatthadīpanī for living when facing worldly conditions. The study found that in the Maṅgalatthadīpanī, three principles that can be applied in life when facing worldly conditions are clearly evident: 1) Kanti (patience), 2) Yonisomanasikara (wise attention), and 3) Tilakkhana (three characteristics). In explaining the auspiciousness related to Kanti and the auspiciousness related to Asoka (absence of sorrow), the author described Kanti by referencing the story of Kanti Vati and the sword. Regarding Yonisomanasikara, the author explained it using the story of King Khatthaka as a cautionary tale. For Tilakkhana, the author used the story of the five types of people as examples for explaining the three characteristics.
In summary, facing the eight worldly conditions according to the essence of the Maṅgalatthadīpanī, one should apply three principles: Kanti (patience), Yonisomanasikāra (wise consideration), and the Three Characteristics (impermanence, suffering, non-self). Yonisomanasikāra should be applied to deal with the favorable worldly conditions, such as gain, status, happiness, and praise, while Kanti and the Three Characteristics should be applied to deal with the unfavorable worldly conditions, such as loss, disgrace, suffering, and blame. By facing both favorable and unfavorable worldly conditions mindfully, one can live a peaceful life.
References
จุมพล สุยะต๊ะ. (2567) ลักษณะเด่นของผลงานวรรณกรรมบาลีของพระสิริมังคลาจารย์. วารสาร มจร.หริภุญชัยปริทัศน์, 8(2), 384 - 398.
______.(2567). คุณค่าของมังคลัตถทีปนีในฐานะวรรณกรรมต้นแบบของบาลีในประเทศไทย”. วารสาร มนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย, 16(1), 61 - 76.
คณะกรรมการแผนกตำราและวิชาการ. (2555). มงฺคลตฺถทีปนี (ปฐโม ภาโค). (พิมพ์ครั้งที่ 17). กรุงเทพมหานคร: มหามกุฎราชวิทยาลัย.
______.(2558). มังคลัตถทีปนีแปล เล่ม 1. (พิมพ์ครั้งที่ 18). กรุงเทพมหานคร: มหามกุฎราชวิทยาลัย.
บาลี พุทธรักษา. (2560). ทีปนีล้านนา ที่โดดเด่นในพุทธศตวรรษที่ 21 ของพระสิริมังคลาจารย์แห่งวิหารสวนขวัญ นวปุระ. ธรรมจักษุ, 101 (12), 68-73.
พระมหาจุมพล สุยะต๊ะ. (2564). ลักษณะเด่นและคุณค่าของผลงานวรรณกรรมบาลีของพระสิริมังคลาจารย์. ใน วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
ลิขิต ลิขิตานนท์. (2534). วรรณกรรมพุทธศาสนาเถรวาท. เชียงใหม่: ภาควิชาภาษาไทย คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
วิโรจน์ อินทนนท์. (2556). “มังคลัตถทีปนี” ใน ตามรอยพระสิริมังคลาจารย์ สังฆปราชญ์ล้านนา. หน้า 154 – 182. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตเชียงใหม่.
สมิทธิพล เนตรนิมิตร. (2560). มังคลัตถทีปนี: แนวทางการดำรงอยู่แห่งชีวิตทียั่งยืน. ใน สารนิพนธ์พุทธศาสตรบัณฑิต. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตฺโต). (2546).พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระพรหมคุณาภรณ์. (2550). วิธีคิดตามหลักพุทธธรรม. กรุงเทพมหานคร: ธรรมสภา.
______.(2550). ธรรมนูญชีวิต. กรุงเทพมหานคร: บริษัท พิมพ์สวย จำกัด.
พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช). (2548). คำวัด. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์เลี่ยงเชียง.
มหามกุฏราชวิทยาลัย. (2539).พระไตรปิฎกภาษาไทยพร้อมอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย.
มหามกุฏราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทยพร้อมอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย.
สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก (เจริญ สุวฑฒโน). (2557). ความเข้าใจเรื่องชีวิต. นครปฐม: สาละพิมพการ.
พระประเทือง ขนฺติโก (ศรีสมบูรณ์). (2556). ศึกษาวิเคราะห์อิทธิพลของโลกธรรม 8 ตามแนวพุทธปรัชญาเถรวาท. ใน วิทยานิพนธ์ศาสนศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยมหาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระมหาเทวินทร์ ครุฑแก้ว. (2543). “การศึกษาพุทธจริยศาสตร์ ศึกษาเฉพาะพุทธจริยธรรมในมังคลัตถทีปนี”. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตร์มหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยมหาลงกรณราชวิทยาลัย.