โครงสร้างความรับผิดทางอาญาในความผิดฐานหญิงอายุครรภ์เกินสิบสองสัปดาห์ทำให้ตนเองแท้งลูกหรือยอมให้ผู้อื่นทำให้แท้งลูก

บทคัดย่อ

บทความวิชาการฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายความรับผิดทางอาญาในความผิดฐานหญิงอายุครรภ์เกินสิบสองสัปดาห์ทำให้ตนเองแท้งลูกหรือยอมให้ผู้อื่นทำให้แท้งลูกตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 301 โดยผู้เขียนนำโครงสร้างความรับผิดทางอาญามาเป็นเครื่องมือในการอธิบาย จากการศึกษาพบว่า ประการที่หนึ่งประมวลกฎหมายอาญามาตรา 301 ลงโทษเฉพาะหญิงมีอายุครรภ์เกิน 12 สัปดาห์เท่านั้น  กฎหมายไม่ได้กำหนดเงื่อนไขของการยุติการตั้งครรภ์แต่อย่างใดว่าหญิงที่มีอายุครรภ์ไม่เกิน 12 สัปดาห์ต้องอยู่ในความดูแลและให้คำปรึกษาของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม ประกอบกับข้อมูลของกรมอนามัย สำนักอนามัยการเจริญพันธุ์ ในปี 2562 พบว่า อัตราการคลอดแบบมีชีพเด็กในช่วงวัย 10 ถึง 14 ปี เท่ากับ 1.1 ต่อ 1 พันคน และอัตราการคลอดแบบมีชีพของหญิงอายุ 15-19 ปี เท่ากับ 31.3 ต่อ 1 พันคน ดังนั้น การยุติการตั้งครรภ์ของเด็กที่ยังไม่บรลุนิติภาวะนั้น เมื่อกฎหมายเปิดกว้างให้สามารถทำแท้งได้ด้วยตนเองโดยไม่ต้องอยู่ในความดูแลและให้คำปรึกษาของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม อาจทำให้เด็กเป็นอันตรายจากการยุติการตั้งครรภ์ หรือเด็กเลือกใช้บริการคลินิกเถื่อนได้   ประการที่สอง ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 305 เป็นกฎหมายที่ยกเว้นความผิดให้กับหญิงมีครรภ์ที่มีอายุครรภ์เกิน 12 สัปดาห์ และผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม รวมถึงผู้ที่ทำภายใต้การดูแลของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมด้วย ทั้งนี้ ต้องอาศัยข้อบังคับแพทยสภาว่าด้วยหลักเกณฑ์เกี่ยวกับการยุติการตั้งครรภ์ทางการแพทย์ของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมตามมาตรา 305 แห่งประมวลกฎหมายอาญา พ.ศ. 2564  ทั้งนี้ ตามข้อ 5 ของข้อบังคับ      แพทยสภาฯ ดังกล่าว การยุติการตั้งครรภ์ในหญิงซึ่งอยู่ในสภาวะที่เกี่ยวข้องกับความผิดปกติทางด้านร่างกายหรือจิตใจที่ไม่สามารถตัดสินใจได้ด้วยตนเอง ต้องได้รับความยินยอมจากผู้แทนโดยชอบด้วยกฎหมาย หรือผู้ปกครองดูแล  การที่ข้อบังคับแพทยสภาฯ กำหนดให้ผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมเป็นผู้ตัดสินใจในการยุติการตั้งครรภ์เพื่อประโยชน์สูงสุดของหญิง ในกรณีผู้แทนโดยชอบด้วยกฎหมาย หรือผู้ปกครองดูแล ไม่ให้ความยินยอมโดยไม่มีเหตุอันสมควร หรือมีประโยชน์ขัดกันกับหญิง ซึ่งโดยหลักแล้วสิทธิในการตัดสินใจยุติการตั้งครรภ์เป็นสิทธิของหญิงโดยแท้ ประกอบกับเงื่อนไขในการยุติการตั้งครรภ์โดยชอบด้วยกฎหมายตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 305 (1) เป็นกรณีที่จำต้องกระทำเนื่องจากหากหญิงตั้งครรภ์ต่อไปจะเสี่ยงต่อการได้รับอันตรายต่อสุขภาพกาย หรือจิตใจของหญิงนั้น และ ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 305 (2) จำเป็นต้องกระทำเนื่องจากมีความเสี่ยงอย่างมากหรือมีเหตุผลทางการแพทย์อันควรเชื่อได้ว่า หากทารกคลอดออกมาจะมีความผิดปกติถึงทุพพลภาพอย่างร้ายแรง  ดังนั้น กฎหมายควรให้ผู้ประกอบวิชาชีพตัดสินตัดสินใจเฉพาะกรณีจำเป็นเร่งด่วนที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพของหญิงเท่านั้น ซึ่งหากไม่ยุติการตั้งครรภ์โดยเร็วจะทำให้หญิงมีครรภ์ถึงแก่ชีวิต หรือได้รับอันตรายสาหัส ส่วนกรณีที่ไม่จำเป็นเร่งด่วน ไม่ถึงขนาดที่หากไม่ยุติการตั้งครรภ์โดยเร็วจะทำให้หญิงมีครรภ์ถึงแก่ชีวิต หรือได้รับอันตรายสาหัส หรือ กรณีตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 305 (2) การยุติการตั้งครรภ์ดังกล่าวนี้ ควรมีมาตรการทางกฎหมายให้ศาลเป็นคนกลางในการตัดสินใจ โดยถือเอาคำพิพากษาของศาลแทนการแสดงเจตนาเพื่อให้ก่อประโยชน์สูงสุดแก่หญิงมากที่สุด และเพื่อแก้ปัญหาการโต้แย้งในภายหลังหากหญิงที่ตั้งครรภ์หายจากภาวะผิดปกติทางด้านร่างกายหรือจิตใจที่ไม่สามารถตัดสินใจได้ด้วยตนเองโต้แย้งว่าผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมทำการยุติการตั้งครรภ์โดยไม่ได้รับความยินยอมจากตน