การชะล้างพังทลายของดินในลุ่มน้ำโขงเหนือ
DOI:
https://doi.org/10.14456/ndj.2025.2คำสำคัญ:
ลุ่มน้ำโขงเหนือ, การชะล้างพังทลายของดิน, การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดิน, สมการ, Universal soil loss equation (USLE), การจัดการที่ดินอย่างยั่งยืน (Sustainable land management)บทคัดย่อ
ลุ่มน้ำโขงเหนือเป็นพื้นที่ต้นน้ำของลุ่มน้ำต่าง ๆ ในประเทศไทย ครอบคลุมเนื้อที่ 10,897,041 ไร่ พื้นที่ลุ่มน้ำโขงเหนืออยู่ในพื้นที่บางส่วนของ จ.เชียงราย จ.เชียงใหม่ และ จ.พะเยา เป็นพื้นที่ต้นน้ำที่มีการใช้ ประโยชน์ที่ดินอย่างเข้มข้น ตอบสนองกับการพัฒนาในพื้นที่ ทั้งพื้นที่เกษตรกรรมและพื้นที่อยู่อาศัยที่เพิ่มขึ้น และพื้นที่ป่าไม้ที่ลดลง การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินดังกล่าวส่งผลให้เกิดการชะล้างพังทลายของดิน และส่งผลให้เกิดความเสื่อมโทรมของที่ดินในพื้นที่ต้นน้ำ กลางน้ำ และปลายน้ำ
ผลการศึกษาพบว่า ในช่วงปี พ.ศ. 2554 - 2564 นั้น การชะล้างพังทลายของดินมีความรุนแรง และการกระจายตัวโดยรอบพื้นที่ลุ่มน้ำมากยิ่งขึ้น ความรุนแรงส่วนมากพบในการใช้ประโยชน์ที่ดินข้าวโพด พืชไร่ ยางพารา และไร่หมุนเวียน ตามลำดับ พื้นที่ที่พบการชะล้างพังทลายมาก ได้แก่ พื้นที่สูงใน อ.แม่สรวย อ.เวียงป่าเป้า อ.แม่ฟ้าหลวง อ.เวียงแก่น และ อ.พญาเม็งราย จ.เชียงราย การสำรวจในพื้นที่ที่พบการลดลง ของการชะล้างพังทลายของดิน เพื่อจะได้นำแนวทางการปฏิบัติไปขยายผลต่อไปในพื้นที่ใกล้เคียง นอกจากนี้ แล้วหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรจะสนับสนุนการดำเนินการระบบอนุรักษ์ดินและน้ำอย่างต่อเนื่องและจริงจัง
เอกสารอ้างอิง
Alewell, C., Borrelli, P., Meusburger, K., & Panagos, P. (2019). Using the USLE: Chances, challenges, and limitations of soil erosion modelling. International Soil and Water Conservation Research, 7(3), 203-225. http://doi.org/10.1016/J.ISWCr:2019.05.004
Department of Mineral Resource. (2011). Geology map of Thailand (scale 1: 250,000).
Ganasri, B.P. & Ramesh, H.Z. (2016). Assessment of soil erosion by RUSLE model using remote sensing and GIS: A case study of Nethravathi Basin. Geosienee FontieFront, on ers 7, 953-961.http://doi.org/10.1016/j.gsf.2015.10.007
Kimyong, P, Boonyawat, S. & Pukngam, S. (2013). Comparison of soil loss estimation based on USLE, MMF and RMMF models in Nam Chun watershed, Lom Sak District, Phetchabun Province. Journal of Forestry, 32(2): 89-100.
Kinnell, P.I.A. (2010). Event soil loss, runoff and the Universal Soil Loss Equation family of models: A review. Journal of Hydrology, (385), 384-397. http://doi.org/10.1016/j.jhydrol2010.02.00
Kongkhiaw, P., Yossapol, C., Tantemsapya, N., Ngoc Tran, C. & Tanang, S. (2021). Quantification prediction soil lossesin Nakhon Ratchasima, Thailand. Naresuan University Journal: Science and Technology, 29(3), 78-95.
Kunta, K. (2009). Effects of geographic information quality on soil erosion prediction. ETH Zurich.
Land Development Department. (2015). Soil and soil erosion status in Thailand.
Land Development Department. (2021). Status of soil erosion in Thailand.
Leknoi, U. & Likitlersuang, S. (2020). Good practice and lesson learned in promoting vetiver as solution for slope stabilization and erosion control in Thailand. Land Use Policy, 99, 105008. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.105008
Mango, N., Makate, C., Tamene, L., Mponela, P. & Ndengu, G. (2017). Awareness and adoption of land, soil and water conservation practices in the Chinyanja Triangle, Southern Africa. International Soil and Water Conservation Research, 5(2017), 122-129.
Morgan, R.P.C., D.D.V. Morgan & H.J. Finney. (1984). A predictive model for the assessment of soil erosion risk. Journal of Agricultural Engineering(30), 245-253.
Poesen, J. (2018). Soil erosion in the Anthropocene: Research needs. Earth Surface Process Landforms. (43), 64-84. http://doi.org/10.1002/1237.4250
Senanayake, S., Pradhan, B., Huete, Alfredo & Brenan, J. (2020). A Review on assessing and mapping soil erosion hazard using geo-Informatics technology for farming system management. Remote Sensing, 2020, 12, 4063; https://doi:10.3390/rs12244063.
Srimoon, K. & Treewannakul, P. (2018). Soil and water conservation in farmer's cassava growing area in Nakhon Ratchasima Province. Agricultural Science Journal, 49(1): 44-55.
United states Department of Agriculture (USDA). (1997). Predicting soil erosion by water: A guide to conservation planning with the Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE). Agricultural handbook No. 703.
Wischmeier, W.C., & Smith, D.D. (1965). Predicting rainfall-erosion losses from cropland east of the Rocky Mountains (Agricultural Handbook No. 282). U.S. Departmun & Agiculturas
Wischmeier, W.C., & Smith, D.D. (1978). Predicting rainfall erosion losses a guide to conservation planning. (Agricultural I Handbook No. 537). U.S. Department of Agricultural
Zhang, L., Jiang, L., Li, J., Li., Y., Tian, C. & Xiao, Z.). Potential of perennial crop on environmental sustainability of agriculture. Procedia Environmental Sciences, 10, 1141-1147.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารพัฒนบริหารศาสตร์
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
