กระบวนการกลายของขนมแบบฉบับแต้จิ๋วประจำเทศกาลจีนในสังคมไทย

บทคัดย่อ

     งานวิจัยฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการกลายของขนมแบบฉบับแต้จิ๋วประจำเทศกาลจีนในประเทศไทย ขนมแบบฉบับแต้จิ๋วเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมด้านอาหารการกินของชาวจีนแต้จิ๋วที่แพร่หลายและเป็นที่นิยมในสังคมไทยมาช้านาน คำว่าขนมของว่างในภาษาจีนแต้จิ๋วคือคำว่า “เตี่ยมซิม”（点心）และ “เซี้ยวเจี๊ยะ”
（小食）มีทั้งที่เป็นอาหารคาวและหวาน ปัจจุบันยังสามารถพบเห็นขนมเหล่านี้ได้ทั่วไปในสังคมไทย ทั้งในฐานะอาหารจีนที่เป็นของว่างประจำวันและในฐานะขนมประจำเทศกาลจีนในไทย เช่น ขนมเปี๊ยะ ขนมกุยช่าย ขนมบัวลอย ขนมถ้วยฟู เมื่อขนมแบบฉบับแต้จิ๋วเข้ามาสู่สังคมไทยก็ได้เกิดการเปลี่ยนแปลงในรายละเอียดของขนมหลายประการ จนกลายสภาพเป็นขนมแบบฉบับแต้จิ๋วในไทยที่มีลักษณะพิเศษต่างไปจากเดิม ผู้วิจัยได้สำรวจและเก็บข้อมูลของขนมประจำเทศกาลจีนในไทยจากชาวไทยเชื้อสายจีนและชาวไทยที่อาศัยในย่านชุมชนจีนในย่านเยาวราช ย่านสะพานใหม่ ย่านบางเขน ย่านวรจักร ย่านฝั่งธน ในเขตกรุงเทพฯ จำนวนรวม 30 ครอบครัว แล้วนำมาวิเคราะห์หาสาเหตุการกลาย ผลการศึกษาขนมแบบฉบับแต้จิ๋วประจำเทศกาลจีนในไทยจีนรวม 22 รายการ พบว่า ในแต่ละชนิดขนม มีการกลายในมิติต่าง ๆ แยกเป็น 7 ด้าน ประกอบไปด้วย 1) ชื่อเรียก 2) วัตถุดิบหลัก 3) กรรมวิธีการทำ 4) รูปทรงและสีสัน 5) รสชาติ 6) ความหมายแฝง และ 7) โอกาสในการใช้ (เทศกาล) ซึ่งลักษณะของการกลายในแต่ละมิติมีทั้งเพิ่มเติม ลดลง และเปลี่ยนรูปแบบไปจากเดิม โดยปัจจัยที่ก่อให้เกิดการกลายของขนมในแต่ละมิตินั้นมีหลายประการ อาทิ ปัจจัยด้านทรัพยากร สภาพแวดล้อม ภาษา ค่านิยม ความเชื่อ และวัฒนธรรมประเพณีที่มีความแตกต่างกันและมีการเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย ด้วยเหตุปัจจัยต่าง ๆ เหล่านี้จึงส่งผลให้มีขนมแบบฉบับแต้จิ๋วรูปแบบใหม่เกิดขึ้นในสังคมไทย