การพัฒนาขีดความสามารถทางเทคโนโลยีและนวัตกรรมการผลิต เมล็ดพันธุ์ข้าวในพื้นที่จังหวัดอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและประเมินขีดความสามารถทางเทคโนโลยีและนวัตกรรมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวและจัดทำแผนที่นำทางเทคโนโลยี รวมทั้งกำหนดแนวทางในการพัฒนาขีดความสามารถทางเทคโนโลยีและนวัตกรรมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวในพื้นที่จังหวัดอุบลราชธานี โดยใช้เครื่องมือแบบสัมภาษณ์และแบบประเมินขีดความสามารถทางเทคโนโลยีและนวัตกรรมที่คณะผู้วิจัยได้พัฒนาขึ้นจากแนวคิดพื้นฐานของความสามารถทางเทคโนโลยีและนวัตกรรมของ Bell และ Pavitt  เพื่อเก็บข้อมูลและประเมินกลุ่มเกษตรกรผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวที่เป็นสมาชิกศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวจังหวัดอุบลราชธานี จำนวนทั้งสิ้น 22 กลุ่ม โดยแบ่งระดับขีดความสามารถเป็น 4 ระดับ คือ ระดับจำเป็นต้องมี(Routine) ระดับพื้นฐาน (Basic) ระดับปานกลาง (Intermediate) และระดับสูง (Advanced) ผลการวิจัยพบว่า คณะผู้วิจัยสามารถระบุระดับขีดความสามารถทางเทคโนโลยีและนวัตกรรมขององค์ประกอบ
6 ด้าน ได้แก่ ด้านการสะสมเทคโนโลยี ด้านกระบวนการผลิต ด้านแหล่งที่มาที่จำเป็นต่อการสร้าง
การเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี ด้านความเชื่อมโยงของหน่วยงาน ด้านผลิตภัณฑ์หรือกระบวนการผลิตใหม่ และด้านการสนับสนุนเป้าหมายทางการตลาด ซึ่งในภาพรวมของระดับขีดความสามารถอยู่ในระดับพื้นฐาน (Basic) และสามารถจัดทำแผนที่นำทางเทคโนโลยีการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวตามช่วงระยะเวลาของเป้าหมายเชิงยุทธศาสตร์โดยแบ่งเป็น ระยะสั้น (1-3 ปี) เทคโนโลยีสำหรับเพิ่มผลผลิตและเทคโนโลยีมุ่งเน้นการตรวจสอบและควบคุมคุณภาพ ระยะกลาง (3-5 ปี) เทคโนโลยีการวิจัยและพัฒนาข้าวสายพันธุ์ใหม่ และระยะยาว (มากกว่า 5 ปี) เทคโนโลยีการผลิตที่มีความยืดหยุ่นสูงและเทคโนโลยีขั้นสูงที่มุ่งเน้นการคิดค้นวิจัยข้าวสายพันธุ์ใหม่ รวมทั้งได้กำหนดแนวทางการพัฒนาขีดความสามารถทางเทคโนโลยีและนวัตกรรมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวครอบคลุมการประเมินขององค์ประกอบทั้ง 6 ด้าน และได้นำเสนอต่อหน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้องรวมทั้งกลุ่มเกษตรกรผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวเพื่อนำไปพัฒนาต่อไป