สถานะองค์ความรู้เมืองนิเวศและวิถีเศรษฐกิจพอเพียง ในฐานะทุนทางสังคมท่ามกลางสถานการณ์โควิด-19

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) สังเคราะห์ภาพรวมของการปรับใช้แนวคิดเมืองนิเวศและวิถีเศรษฐกิจพอเพียงในฐานะทุนทางสังคมท่ามกลางสถานการณ์โควิด-19 2) ประมวลองค์ความรู้ทางด้านการศึกษาเมืองนิเวศ วิถีเศรษฐกิจพอเพียงในฐานะทุนทางสังคม และ 3) ให้ข้อเสนอแนะในการพัฒนาศักยภาพองค์ความรู้ด้านการศึกษาเมืองนิเวศและวิถีเศรษฐกิจพอเพียงในฐานะทุนทางสังคม และนำไปสู่การแก้ปัญหาที่ชุมชนเมืองกำลังเผชิญอยู่ท่ามกลางสถานการณ์โรคระบาดโควิด-19 บทความนี้ใช้วิธีการเชิงคุณภาพ ได้แก่ วิเคราะห์เชิงเอกสาร (Documentary Analysis) และการสำรวจ (Survey) พื้นที่ พร้อมการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม (Non Participant Observation) รวมถึงวิธีการชาติพันธุ์วรรณาเมืองแบบมหภาค (urban ethnography) ในพื้นที่ตัวอย่างของในเมืองและชานเมืองกทม.และปริมณฑล เพื่อประมวลศักยภาพการพัฒนาองค์ความรู้ดังกล่าวในภาพรวม ผลการศึกษาพบว่า งานวิจัยจำนวนไม่น้อยกล่าวถึงการนำความรู้และความสนใจด้านนิเวศวิทยาไปประยุกต์เข้ากับการพัฒนาเมือง ดังจะเห็นว่ามีการกล่าวถึงองค์ความรู้เกี่ยวกับเมืองนิเวศมาก่อนที่จะเกิดวิกฤติโรคระบาดโควิด-19 เช่น แนวคิดการพัฒนาเมือง โดยคำนึงถึงการสร้างความสมดุลระหว่างพื้นที่เมืองและสิ่งแวดล้อม  ในส่วนของพื้นที่การแสดงออกซึ่งองค์ความรู้ดังกล่าวที่เชื่อมโยงกับแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง พบว่ามีการส่งเสริมให้คนในชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาพื้นที่ มีการปรับพื้นที่เป็นสวนผักไร้สารเคมีและเป็นสวนเกษตรเพิ่มขึ้น เป็นการสร้างฐานรากทางเศรษฐกิจของชุมชน การสร้างสรรค์พื้นที่ดังกล่าวนำไปสู่ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายในการเป็นต้นแบบให้กับการศึกษาเรียนรู้ในระดับชุมชน โดยความรับผิดชอบของเขตและกรุงเทพมหานครในการจัดการพื้นที่รกร้างให้เกิดการพัฒนาเป็นพื้นที่สีเขียวในรูปแบบต่างๆรวมถึงเป็นการต่อยอดทุนทางสังคมในการสร้างความมั่นคงทางอาหารให้ชุมชนในช่วงสถานการณ์โควิด-19 และสถานการณ์อื่น ๆ ในอนาคต