การพัฒนาของกลุ่มเกษตรกรในการผลิตข้าวแบบครบวงจร ในพื้นที่ตำบลโพรงอากาศ อำเภอบางน้ำเปรี้ยว จังหวัดฉะเชิงเทรา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์ปัจจุบันและค้นหาแนวทางในการพัฒนาการผลิตข้าวแบบครบวงจรของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มผลิตพันธุ์ข้าวคลองบ้านใหม่ ตำบลโพรงอากาศ อำเภอบางน้ำเปรี้ยว จังหวัดฉะเชิงเทรา เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม โดยใช้การศึกษาเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึก และการจัดกิจกรรมโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ในการเก็บรวบรวมข้อมูล กลุ่มตัวอย่าง คัดเลือกจากความสมัครใจของสมาชิกกลุ่มฯ จำนวน 32 คน ผลการวิจัยพบว่า กลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มผลิตพันธุ์ข้าวคลองบ้านใหม่ มีการบริหารจัดการกลุ่ม ดังนี้ 1) ด้านการวางแผนการผลิต กลุ่มฯ ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวใช้เอง 2) ด้านการจัดการผลผลิต กลุ่มฯ นำข้าวมาแปรรูปเป็นข้าวสารและข้าวกล้องเพื่อจำหน่ายโดยทำบรรจุภัณฑ์ขนาด 1 กิโลกรัม 5 กิโลกรัม 10 กิโลกรัม และ 50 กิโลกรัม 3) ด้านการตลาด ผลิตภัณฑ์ของกลุ่มฯ ส่วนใหญ่จำหน่ายให้แก่สมาชิกและบุคคลทั่วไปในชุมชน และ 4) ด้านเทคโนโลยีและเครื่องมือในการผลิต กลุ่มฯ มีรถแทรกเตอร์เพื่อเตรียมแปลงเพาะปลูก เครื่องมืออัดฟางข้าว ลานตากข้าว โรงสีข้าว รถตักข้าวล้อยาง เครื่องชั่งน้ำหนักรองรับข้าวได้ครั้งละประมาณ 30 ตัน และโกดังเก็บข้าวเป็นของตนเอง ส่วนแนวทางในการพัฒนากลุ่มฯ ผลการวิจัยพบว่า 1) ด้านการลดต้นทุนการผลิต (ต้นน้ำ) 1.1) สมาชิกกลุ่มฯ ร่วมกันผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวที่มีคุณภาพไว้ใช้เอง 1.2) สมาชิกกลุ่มรวมตัวกันซื้อปุ๋ยเคมีและยาฆ่าแมลงใช้ภายในกลุ่ม และ 1.3) สมาชิกกลุ่มฯ เข้าอบรมเชิงปฏิบัติการผลิตปุ๋ย (ปุ๋ยสั่งตัด) จากแม่ปุ๋ยไว้ใช้เอง ไม่ซื้อปุ๋ยสูตรที่วางจำหน่ายในท้องตลาด 2) ด้านการแปรรูปเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่ม (กลางน้ำ) 2.1) สมาชิกกลุ่มฯ นำข้าวเปลือกแปรรูปเป็นข้าวสาร นำข้าวแข็งที่เป็นผลผลิตหลักของกลุ่มฯ แปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ชนิดต่างๆ เช่น ทำเส้นขนมจีน เป็นต้น และ 3) ด้านการจำหน่ายผลิตภัณฑ์ของกลุ่มฯ (ปลายน้ำ) สมาชิกกลุ่มฯ เข้าอบรมเรื่องการตลาดเพื่อเพิ่มช่องทางจำหน่ายผลิตภัณฑ์ของกลุ่มฯ ในหลายรูปแบบทั้งระดับชุมชน อำเภอ และจังหวัด ครอบคลุมหน่วยงานภาครัฐและเอกชน รวมถึงสถานประกอบการที่ใช้ข้าวเป็นวัตถุดิบในการผลิต