นักศึกษาม้งกับฟุตบอลประเพณี: กีฬา สภาวะสมัยใหม่ กับการกลายเป็นส่วนหนึ่งของรัฐไทย

บทคัดย่อ

บทความนี้สำรวจศึกษากระบวนการเปลี่ยนผ่านและการธำรงอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์ของกลุ่มนักศึกษาม้งในเมืองเชียงใหม่ ทั้งนี้โดยพิจารณาว่า การเดินทางจากบ้านเกิดเพื่อเข้ามาศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษาของนักศึกษาม้งดังกล่าว คือกระบวนการทางสังคมที่เกี่ยวข้องสัมพันธ์ไปกับ “การเปลี่ยนผ่าน”และการกลายเป็นส่วนหนึ่งของสังคมไทย ในบริบทของความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับชนกลุ่มน้อย บทความจะชี้ให้เห็นว่า ในระดับชีวิตประจำวัน การใช้ชีวิตในสังคมเมืองสมัยใหม่ของนักศึกษาม้งเหล่านี้ พวกเขาต้องเผชิญกับ “สภาวะชายขอบสองวัฒนธรรม” กล่าวคือ ระหว่างการใช้ชีวิตตามความคาดหวัง ตามจารีตประเพณีของชาวม้ง คือ “ต้องเป็นม้ง” กับการใช้ชีวิตในฐานะนักศึกษามหาวิทยาลัย “เป็นพลเมืองไทย” ที่จงรักภักดีต่อชาติบ้านเมือง เงื่อนไขความสัมพันธ์เชิงอำนาจดังกล่าวนำไปสู่สภาวะอันคลุมเครือที่นักศึกษาม้งจำต้องต่อรอง ระหว่าง “ความเป็นม้ง” กับ “ความเป็นไทย” ผ่านการประกอบสร้างอัตลักษณ์ที่เลื่อนไหลไปมา ไม่ว่าจะเป็น การใช้ภาษาและการดำเนินชีวิตประจำวัน การเข้าร่วมกิจกรรมต่างๆ ของสมาคม ชมรมนักศึกษาม้ง และการสร้างพื้นที่ทางสังคมของกลุ่มตนขึ้นใหม่ กิจกรรมทางสังคมเหล่านี้ท้ายที่สุดจึงเสมือนเป็นกระบวนการสะท้อนกลับที่นำไปสู่การตั้งคำถามเกี่ยวกับตัวตนของนักศึกษาม้ง อันส่งผลต่อการประกอบสร้างอัตลักษณ์ ตลอดจนโลกทัศน์และการดำเนินชีวิตของพวกเขา ที่มีความสลับซับซ้อนและพร้อมที่จะปรับเปลี่ยน ท้าทายจารีต ดั้งเดิมที่ถูกมองว่า “ล้าหลัง” หรือไม่ดีงาม ทว่าขณะเดียวกันก็กล้าและภาคภูมิที่จะยืนยันประเพณีวัฒนธรรมและความเป็นตัวตนอีกหลายๆ ด้านของชาวม้งเอาไว้ในบริบทของการเป็นส่วนหนึ่งของรัฐชาติไทย