พหุวัฒนธรรมนิยมจากรากหญ้า: ขบวนการเคลื่อนไหวของเครือข่ายชนพื้นเมืองและชาติพันธุ์ในประเทศไทย

บทคัดย่อ

แม้สังคมไทยจะเป็นสังคมพหุวัฒนธรรมและชาติพันธุ์ โดยรัฐไทยรับรู้ถึงการมีอยู่ของกลุ่มวัฒนธรรมและชาติพันธุ์ รวมทั้งการเคลื่อนไหวของภาคประชาชนเพื่อให้ได้มาซึ่งสิทธิทางวัฒนธรรมและกลุ่มชาติพันธุ์ แต่รัฐไทยก็ไม่เคยมีนโยบายที่ชัดเจนว่าด้วยเรื่องพหุวัฒนธรรมนิยมในสังคมไทย หากแต่ในบริบทของการสร้างรัฐชาติ รัฐไทยกลับดำเนินนโยบายแบบอาณานิคมภายในด้วยการสร้างภาพลักษณ์ให้กลุ่มวัฒนธรรมและชาติพันธุ์เป็น “คนอื่น” ที่เข้ามาพึ่งพารัฐไทยแต่เป็นกลุ่มที่เป็นภัยต่อความมั่นคงของชาติ แล้วใช้นโยบายผสมกลมกลืนให้พวกเขากลายมาเป็นคนไทย (Thai-ization) ผลที่ตามมาคือกลุ่มวัฒนธรรมและชาติพันธุ์ภายใต้อาณาบริเวณของรัฐไทยเกิดการสูญเสียอัตลักษณ์ แต่ในอีกด้านหนึ่ง กลับทำให้พวกเขาเกิดบทเรียน มีการตื่นตัวแล้วลุกขึ้นมาปกป้องสิทธิทางวัฒนธรรม ทำการฟื้นฟู อนุรักษ์ รวมทั้งสร้างใหม่ซึ่งอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์ และท้องถิ่น โดยอาศัยกลไกและบริบทของโลกาภิวัตน์ที่มีการเชื่อมโยงเข้ากับกระแสการเรียกร้องสิทธิของชนพื้นเมืองในทวีปอื่นๆ และขบวนการสิทธิมนุษยชนในระดับนานาชาติ เนื้อหาในบทความนี้ได้จากการสัมภาษณ์ผู้รู้และการสังเกตการณ์จากที่ผู้เขียนได้เข้าร่วมกิจกรรมของขบวนการเคลื่อนไหวมาตั้งแต่ยุคทศวรรษ 2530 กับทั้งการรวบรวมเอกสารที่เกี่ยวข้อง ทั้งนี้ ผู้เขียนนำเสนอว่าการเกิดขึ้นและพัฒนาการของเครือข่ายชนเผ่าพื้นเมืองและชาติพันธุ์ในประเทศไทยเป็นหนึ่งในขบวนการขับเคลื่อนจากระดับรากหญ้าเพื่อสร้างสังคมพหุวัฒนธรรมในประเทศไทย ซึ่งไม่เพียงแต่ให้รัฐและสังคมกระแสหลักยอมรับการมีอยู่ของตัวตนทางชาติพันธุ์เท่านั้น หากแต่ต้องการให้ได้มาซึ่งสิทธิขั้นพื้นฐานและเคารพในศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของกลุ่มชาติพันธุ์ที่หลากหลายในประเทศด้วยขบวนการเคลื่อนไหวของเครือข่ายดังกล่าวมีลักษณะของชุมชนแห่งการเชื่อมต่อ(assemblage) ที่กลุ่มชาติพันธุ์ทั่วประเทศไทยร่วมกันขับเคลื่อนเพื่อนำไปสู่ความปรารถนาที่อยากให้เกิดขึ้น นั่นคือสังคมไทยที่มีความเป็นพหุวัฒนธรรมนิยมในทุกระดับ