การเมืองเรื่องความรู้ จากนิเวศวิทยาของมนุษย์สู่งานวิจัยไทบ้าน

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายถึงรากฐานและพัฒนาการของงานวิจัยไทบ้าน ซึ่งเป็นอาวุธของผู้อ่อนแอ ที่ถูกพัฒนาขึ้นมาเพื่อให้ชุมชนใช้ในการต่อสู้เพื่อปกป้องสิทธิชุมชนและทรัพยากรที่ชาวบ้านพึ่งพา โดยมีรากฐานสำคัญคือ องค์ความรู้เกี่ยวกับมานุษยนิเวศวิทยาและนิเวศวิทยาการเมือง งานวิจัยไทบ้านเกิดขึ้นภายใต้บริบทของการที่ชุมชนแย่งชิงทรัพยากร การตระหนักถึงสิทธิชุมชน และการเมืองเรื่องความรู้ โดยที่งานวิจัยไทบ้านเป็นการวิจัยที่มีกระบวนการของการวิจัยร่วมกันระหว่างชาวบ้าน นักพัฒนา และนักวิชาการ และใช้ความรู้ท้องถิ่นด้านสิ่งแวดล้อมเชิงวัฒนธรรมที่เป็นความรู้ของชุมชน แต่ถูกเบียดขับด้วยความรู้แบบวิทยาศาสตร์หรือความรู้แบบห้องทดลองที่รัฐและทุนนำมาใช้ในการสร้างความชอบธรรมให้กับการพัฒนา ในปัจจุบัน งานวิจัยไทบ้านยังสามารถนำไปปรับใช้สำหรับการศึกษาสุขภาวะได้ด้วย ดังนั้น บทความนี้เสนอให้แก้ไขกฎหมายเพื่อให้เกิดการรับฟังความเห็นจากประชาชนตามหลักสากล และการรับฟังความคิดเห็นต้องยอมรับความรู้ประเภทอื่นด้วย โดยเฉพาะความรู้ท้องถิ่นด้านสิ่งแวดล้อมเชิงวัฒนธรรม เพื่อทำให้เกิดความยุติธรรมในการพัฒนาอย่างแท้จริง