พหุภววิทยาในโลกคู่ขนานระหว่างสัตว์กับมนุษย์
Article Sidebar
เผยแพร่แล้ว:
ส.ค. 13, 2019
คำสำคัญ:
การจ้องมอง สภาวะคู่ขนาน ความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับสัตว์ พหุภววิทยา ธรรมชาตินิยม
Main Article Content
บทคัดย่อ
วิธิคิดแบบสมัยใหม่ซึ่งวางอยู่บนภววิทยาแบบธรรมชาตินิยม (naturalism) เชื่อว่ามนุษย์แยกออกจากสัตว์ โดยวิธีคิดดังกล่าวจัดวางความสัมพันธ์ให้กับมนุษย์และสัตว์ในลำดับชั้นอย่างตายตัว ซึ่งมีมนุษย์อยู่ในจุดที่สูงส่งกว่าสัตว์ การเกิดขึ้นของภววิทยาแบบธรรมชาตินิยมทำให้มนุษย์สถาปนาอำนาจในฐานะองค์ประธาน (Subject) และสัตว์ถูกผลักให้กลายเป็นเพียงวัตถุหรือกรรม (object) ในงานเขียนที่ชื่อ “Why Look at Animals?” ของ John Berger เริ่มท้าทายภววิทยาแบบธรรมชาตินิยมโดยเสนอว่ามีความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับสัตว์ในลักษณะสภาวะคู่ขนาน (parallelism) แต่ถูกเบียดขับออกไปโดยความคิดแบบธรรมชาตินิยม สภาวะคู่ขนานก็คือ สภาวะที่ทั้งสัตว์และมนุษย์เป็นทั้งสิ่งที่แปลกหน้าซึ่งกันและกัน แต่ในขณะเดียวกันก็ดำรงอยู่ร่วมกันและพึ่งพาอาศัยกัน ความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับสัตว์ในสภาวะคู่ขนานไม่ได้ให้อำนาจกับฝ่ายใดอย่างสมบูรณ์ เพื่อที่จะขยายความเกี่ยวกับสภาวะคู่ขนานดังกล่าวให้ชัดเจนยิ่งขึ้น บทความชิ้นนี้จะนำข้อเสนอว่าด้วยพหุภววิทยาที่ให้ความสำคัญกับความเป็นองค์ประธานหรือผู้กระทำการของสิ่งอื่นๆที่ไม่ใช่มนุษย์ โดยเฉพาะสัตว์ เมื่อสัตว์มีสถานะเป็นผู้กระทำการที่คิดได้และมีเจตจำนง สัตว์กับมนุษย์จึงสามารถอยู่ในโลกของวัฒนธรรมเดียวกันได้ โดยไม่จำเป็นต้องลดทอนให้สัตว์คือสิ่งมีชีวิตตามธรรมชาติเท่านั้นในแบบที่ธรรมชาตินิยมเชื่อ จากปรากฏการณ์ในโลกสมัยใหม่ มนุษย์ก็ยังไม่สามารถสถาปนาอำนาจเหนือสัตว์ได้อย่างสมบูรณ์ สภาวะคู่ขนานระหว่างมนุษย์กับสัตว์จึงไม่ได้หายไปแต่กลับปรากฏและแสดงตัวเองอยู่ตลอดในรูปแบบต่างๆ มโนทัศน์ว่าด้วยพหุภววิทยาซึ่งเสนอโดย Phillipe Descola ก็คือทางออกจากปัญหาดังกล่าว
Downloads
Download data is not yet available.
Article Details
รูปแบบการอ้างอิง
Kantha, P. (2019). พหุภววิทยาในโลกคู่ขนานระหว่างสัตว์กับมนุษย์. วารสารสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร, 13(2), 14_5–24. สืบค้น จาก https://so04.tci-thaijo.org/index.php/jssnu/article/view/208714
ประเภทบทความ
บทความทางวิชาการ
เอกสารอ้างอิง
เอกสารภาษาไทย
เก่งกิจ กิติเรียงลาภ. (2560). Perspective: ภววิทยาแบบมุมมองนิยมและความเป็น ซับเจค. เชียงใหม่: Turn.
โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์. (2559). ศาสตร์-อศาสตร์: มานุษยวิทยา ณ จุดเปลี่ยนทางภววิทยา. ศาสตร์ อศาสตร์: เข้ามาข้างนอก ออกไปข้างใน ใน จันทนี เจริญศรี (บก.) นนทบุรี: ภาพพิมพ์.
พนา กันธา. (2560a). “หมา”: ประวัติศาสตร์ว่าด้วยสัตว์เลี้ยงที่ไม่ใช่แค่การเลี้ยงสัตว์.
วารสารประวัติศาสตร์, 42: 166-182.
พนา กันธา. (2560b). เมื่อเราต่างก็ดำรงอยู่: ภววิทยาแบบวิญญาณนิยมในโลกคู่ขนานระหว่างสัตว์กับมนุษย์. เอกสารประกอบการประชุมวิชาการระดับชาติ เวทีวิจัยมนุษยศาสตร์ไทย ครั้งที่ 11 “เปิดโลกสุนทรีย์ในวิถีมนุษยศาสตร์”. 8-9 กันยายน 2560 มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร, 618-630.
มาลี สร้อยพิสุทธิ์. (2559). หูตั้ง หมาระลึกชาติ. กรุงเทพฯ: อมรินทร์ธรรมะ อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่น.
รมณ ชมปรีดา. (2548). โลกของคนเลี้ยงหมา “แบบไฮโซ”: รูปธรรมของการบริโภคยุคโลกาภิวัตน์. วิทยานิพนธ์สังคมวิทยาและมานุษยวิทยามหาบัณฑิต. คณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ส. พลายน้อย. (2541). สัตวนิยาย. กรุงเทพฯ: รวมสาส์น.
สายพิณ ศุพุทธมงคล. (2560). ไปสวนสัตว์ ดู(สวน)สัตว์. สิงสาราสัตว์: มานุษยวิทยาว่าด้วยสัตว์และสัตว์ศึกษา ใน สุดแดน วิสุทธิลักษณ์ (บก.) กรุงเทพฯ: มูลนิธิเพื่อการศึกษาประชาธิปไตยและการพัฒนา (โครงการจัดพิมพ์คบไฟ), 151-200.
เอกชัย เอื้อธารพิสิฐ. (2545). สวนสัตว์: มายาคติว่าด้วยธรรมชาติและสัตว์ป่า. วิทยานิพนธ์สังคมวิทยาและมานุษยวิทยามหาบัณฑิต. คณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
Translated Thai References
Chompreeda, R. (2005). The world of "high-society" dog caring: Form of consumption in globalization. (MA. Thesis in Sociology and Anthropology, Thammasat University).
Chuengsatiansup, K. (2016). Science - (non)Science: Ontological Turn in Anthropology. In Chantanee Charoensri (ed.), Science-(non)Science: Beyond Boundaries. Nontaburi: Paragraph Publishing.
Eutanpisit, E. (2002). Zoo: myth of nature and wildlife. (MA. Thesis in Sociology and Anthropology, Thammasat University).
Kantha, P. (2017a). “Dog”: On the History of Pet. Journal of History, 42: 166- 182.
Kantha, P. (2017b). When Each of Us Exists: Animic Ontology in Parallelism Between Animal and Human. A Paper Presented at the National Academic Conference of Thai Human Resources Research 11th “Exploring Aesthetic Dimensions in the Humanities”. 8-9 September 2017 at Srinakharinwirot University (Prasarnmit Campus), 618-630.
Kitirianglarp, K. (2017). Perspective: Ontological Perspectivism and the Subject Formation. Chiang Mai: Turn.
Plainoi, S. (1998). Animal Mythology. Bangkok: Ruamsarn.
Soipisut, M. (2016). “Hoo Tang”: A Dog Who Can Recall Its Past Life. Bangkok: Amarin Dhamma, Amarin Printing and Publishing.
Suputthamongkol, S. (2017). Going to the Zoo, Looking at the Animal. In Suddan
Wisudthiluck (ed.), Animal Kingdom: Anthropology of Animals and Animal Studies (p.151-200). Bangkok: Kobfai.
เอกสารภาษาต่างประเทศ
Anderson, Kay. (1998). Animals, Science and Spectacle in the City. In Jennifer R. Wolch and Jody Emel (Eds.), Animal Geographies: Place, Politics and Identity in the Nature-Culture Borderlands (pp.27-50). London and New York: Verso.
Arhem, Kaj. and Sprenger, Guido. (2016). Animism in Southeast Asia. London and New York: Routledge
Berger, John. (1973). Ways of seeing. London: British Broadcasting Corporation and Penguin Books.
Berger, John. (2009). Why look at Animals?. London: Penguin Book.
Bruce, Gary. (2017). Through the Lion Gate: The History of the Berlin Zoo. New York: Oxford University Press.
Cowie, Helen. (2014). Exhibiting Animals in Nineteenth-Century Britain: Empathy, Education, Entertainment. London: Palgrave Macmillan.
Descola, Philippe. (2013). Beyond Nature and Culture (Jenet Lloyd, trans). Chicago: University of Chicago Press.
Descola, Philippe. (2014). Beyond Nature and Culture. In Graham Harvey (Ed.), The Handbook of Contemporary Animism (pp.77-91). London and New York: Routledge.
Geertz, Clifford. (1973). Deep Play: Notes on the Balinese Cockfight. The interpretation of cultures : selected essays (pp. 412-453). New York: Basic Books.
Harvey, Graham. (2014a). The Handbook of Contemporary Animism. London and New York: Routledge
Harvey, Graham. (2014b). Introduction. In Graham Harvey (ed.), The Hand book of Contemporary Animism (pp. 1-12). London and New York: Routledge.
Ingold, Tim. (1980). Hunters, pastorialists and ranchers: Reindeer economies and their transformations. Cambridge: Cambridge University Press.
Kohn, Eduardo. (2013). How Forests Think: Toward an Anthropology beyond the Human. Berkeley and London: University of California Press.
Pepperberg, Irene. (2008). Alex & Me: How a Scientist and a Parrot Discovered a Hidden World of Animal Intelligence-and Formed a Deep Bond in the Process. New York: Harper Collins.
Redmalm, David. (2013). An Animal Without an Animal Within: The Power of Pet Keeping. Repro: Orebro University.
Ritvo, Harriet. (1987). The Animal Estate: The English and Other Creatures in the Victorian Age. Cambridge: Harvard University Press.
Ryan, Derek. (2015). Animal Theory: A Critical Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press
Sanders, Clinton R. (1999). Understanding Dogs: Living and Working with Canine Companions. Philadelphia: Temple University Press.
Sanders, Clinton R. (2003). Actions Speak Louder than Words: Close Relationships between Humans and Nonhuman Animals. Symbolic Interaction 26 (3): 405-426.
Thomas, Keith. (1984). Man and the Natural World: Changing Attitudes in England1500–1800. Harmondsworth: Penguin.
Tuan, Yi-Fu. (1984). Dominance and Affection: The Making of Pets. New Haven and London: Yale University Press.
Tylor, Edward B. (1958). Primitive culture. New York: Harper.
Viveiros de Castro, Eduardo. (2014). Cannibal Metaphysics: For a Post- Structural Anthropology (Peter Skafish, trans). Minneapolis: Univocal.
เก่งกิจ กิติเรียงลาภ. (2560). Perspective: ภววิทยาแบบมุมมองนิยมและความเป็น ซับเจค. เชียงใหม่: Turn.
โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์. (2559). ศาสตร์-อศาสตร์: มานุษยวิทยา ณ จุดเปลี่ยนทางภววิทยา. ศาสตร์ อศาสตร์: เข้ามาข้างนอก ออกไปข้างใน ใน จันทนี เจริญศรี (บก.) นนทบุรี: ภาพพิมพ์.
พนา กันธา. (2560a). “หมา”: ประวัติศาสตร์ว่าด้วยสัตว์เลี้ยงที่ไม่ใช่แค่การเลี้ยงสัตว์.
วารสารประวัติศาสตร์, 42: 166-182.
พนา กันธา. (2560b). เมื่อเราต่างก็ดำรงอยู่: ภววิทยาแบบวิญญาณนิยมในโลกคู่ขนานระหว่างสัตว์กับมนุษย์. เอกสารประกอบการประชุมวิชาการระดับชาติ เวทีวิจัยมนุษยศาสตร์ไทย ครั้งที่ 11 “เปิดโลกสุนทรีย์ในวิถีมนุษยศาสตร์”. 8-9 กันยายน 2560 มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร, 618-630.
มาลี สร้อยพิสุทธิ์. (2559). หูตั้ง หมาระลึกชาติ. กรุงเทพฯ: อมรินทร์ธรรมะ อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่น.
รมณ ชมปรีดา. (2548). โลกของคนเลี้ยงหมา “แบบไฮโซ”: รูปธรรมของการบริโภคยุคโลกาภิวัตน์. วิทยานิพนธ์สังคมวิทยาและมานุษยวิทยามหาบัณฑิต. คณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ส. พลายน้อย. (2541). สัตวนิยาย. กรุงเทพฯ: รวมสาส์น.
สายพิณ ศุพุทธมงคล. (2560). ไปสวนสัตว์ ดู(สวน)สัตว์. สิงสาราสัตว์: มานุษยวิทยาว่าด้วยสัตว์และสัตว์ศึกษา ใน สุดแดน วิสุทธิลักษณ์ (บก.) กรุงเทพฯ: มูลนิธิเพื่อการศึกษาประชาธิปไตยและการพัฒนา (โครงการจัดพิมพ์คบไฟ), 151-200.
เอกชัย เอื้อธารพิสิฐ. (2545). สวนสัตว์: มายาคติว่าด้วยธรรมชาติและสัตว์ป่า. วิทยานิพนธ์สังคมวิทยาและมานุษยวิทยามหาบัณฑิต. คณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
Translated Thai References
Chompreeda, R. (2005). The world of "high-society" dog caring: Form of consumption in globalization. (MA. Thesis in Sociology and Anthropology, Thammasat University).
Chuengsatiansup, K. (2016). Science - (non)Science: Ontological Turn in Anthropology. In Chantanee Charoensri (ed.), Science-(non)Science: Beyond Boundaries. Nontaburi: Paragraph Publishing.
Eutanpisit, E. (2002). Zoo: myth of nature and wildlife. (MA. Thesis in Sociology and Anthropology, Thammasat University).
Kantha, P. (2017a). “Dog”: On the History of Pet. Journal of History, 42: 166- 182.
Kantha, P. (2017b). When Each of Us Exists: Animic Ontology in Parallelism Between Animal and Human. A Paper Presented at the National Academic Conference of Thai Human Resources Research 11th “Exploring Aesthetic Dimensions in the Humanities”. 8-9 September 2017 at Srinakharinwirot University (Prasarnmit Campus), 618-630.
Kitirianglarp, K. (2017). Perspective: Ontological Perspectivism and the Subject Formation. Chiang Mai: Turn.
Plainoi, S. (1998). Animal Mythology. Bangkok: Ruamsarn.
Soipisut, M. (2016). “Hoo Tang”: A Dog Who Can Recall Its Past Life. Bangkok: Amarin Dhamma, Amarin Printing and Publishing.
Suputthamongkol, S. (2017). Going to the Zoo, Looking at the Animal. In Suddan
Wisudthiluck (ed.), Animal Kingdom: Anthropology of Animals and Animal Studies (p.151-200). Bangkok: Kobfai.
เอกสารภาษาต่างประเทศ
Anderson, Kay. (1998). Animals, Science and Spectacle in the City. In Jennifer R. Wolch and Jody Emel (Eds.), Animal Geographies: Place, Politics and Identity in the Nature-Culture Borderlands (pp.27-50). London and New York: Verso.
Arhem, Kaj. and Sprenger, Guido. (2016). Animism in Southeast Asia. London and New York: Routledge
Berger, John. (1973). Ways of seeing. London: British Broadcasting Corporation and Penguin Books.
Berger, John. (2009). Why look at Animals?. London: Penguin Book.
Bruce, Gary. (2017). Through the Lion Gate: The History of the Berlin Zoo. New York: Oxford University Press.
Cowie, Helen. (2014). Exhibiting Animals in Nineteenth-Century Britain: Empathy, Education, Entertainment. London: Palgrave Macmillan.
Descola, Philippe. (2013). Beyond Nature and Culture (Jenet Lloyd, trans). Chicago: University of Chicago Press.
Descola, Philippe. (2014). Beyond Nature and Culture. In Graham Harvey (Ed.), The Handbook of Contemporary Animism (pp.77-91). London and New York: Routledge.
Geertz, Clifford. (1973). Deep Play: Notes on the Balinese Cockfight. The interpretation of cultures : selected essays (pp. 412-453). New York: Basic Books.
Harvey, Graham. (2014a). The Handbook of Contemporary Animism. London and New York: Routledge
Harvey, Graham. (2014b). Introduction. In Graham Harvey (ed.), The Hand book of Contemporary Animism (pp. 1-12). London and New York: Routledge.
Ingold, Tim. (1980). Hunters, pastorialists and ranchers: Reindeer economies and their transformations. Cambridge: Cambridge University Press.
Kohn, Eduardo. (2013). How Forests Think: Toward an Anthropology beyond the Human. Berkeley and London: University of California Press.
Pepperberg, Irene. (2008). Alex & Me: How a Scientist and a Parrot Discovered a Hidden World of Animal Intelligence-and Formed a Deep Bond in the Process. New York: Harper Collins.
Redmalm, David. (2013). An Animal Without an Animal Within: The Power of Pet Keeping. Repro: Orebro University.
Ritvo, Harriet. (1987). The Animal Estate: The English and Other Creatures in the Victorian Age. Cambridge: Harvard University Press.
Ryan, Derek. (2015). Animal Theory: A Critical Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press
Sanders, Clinton R. (1999). Understanding Dogs: Living and Working with Canine Companions. Philadelphia: Temple University Press.
Sanders, Clinton R. (2003). Actions Speak Louder than Words: Close Relationships between Humans and Nonhuman Animals. Symbolic Interaction 26 (3): 405-426.
Thomas, Keith. (1984). Man and the Natural World: Changing Attitudes in England1500–1800. Harmondsworth: Penguin.
Tuan, Yi-Fu. (1984). Dominance and Affection: The Making of Pets. New Haven and London: Yale University Press.
Tylor, Edward B. (1958). Primitive culture. New York: Harper.
Viveiros de Castro, Eduardo. (2014). Cannibal Metaphysics: For a Post- Structural Anthropology (Peter Skafish, trans). Minneapolis: Univocal.
