ตัวแบบการวิเคราะห์ภาวะเจริญพันธุ์ในช่วงภาวะเจริญพันธุ์ต่ำของประเทศไทย

บทคัดย่อ

ตัวแปรระดับภาวะเจริญพันธุ์ เป็นข้อมูลจำนวนนับที่ได้รับความสนใจวิจัยมาอย่างต่อเนื่อง เพื่อเป็นข้อมูลพื้นฐานในการกำหนดเป้าหมายของนโยบายประชากร แต่ตัวแปรจำนวนนับไม่ใช่ตัวแปรต่อเนื่อง ทำให้สมการถดถอยเชิงเส้นไม่ใช่ตัวแบบการวิเคราะห์ที่เหมาะสม สำหรับบทความนี้ ได้สำรวจและนำเสนอวิธีการวิเคราะห์ข้อมูลที่เหมาะสมกับการกระจายตัวของตัวแปรระดับภาวะเจริญพันธุ์ของผู้หญิงไทยในปี 2552 และผลการวิจัยพบว่า 1) ค่าความแปรปรวนของตัวแปรจำนวนบุตรเกิดรอด และตัวแปรจำนวนบุตรที่ต้องการมีเพิ่ม ไม่แตกต่างไปจากค่าเฉลี่ยมากนัก แต่มีตัวอย่างรายงานว่า ไม่ต้องการมีบุตรเพิ่มเป็นจำนวนมาก ทำให้ตัวแปรจำนวนบุตรเกิดรอดควรเลือกใช้ตัวแบบการถดถอยปัวซอง ส่วนตัวแปรจำนวนบุตรที่ต้องการมีเพิ่มควรเลือกใช้ตัวแบบการถดถอยปัวซองที่มีผลกระทบจากศูนย์ และ 2) ผลการทดสอบด้วยสถิติอนุมานยืนยันความเหมาะสมของตัวแบบการวิเคราะห์เช่นเดียวกับผลการวิเคราะห์ด้วยสถิติพรรณนา โดย 3) ผลการวิเคราะห์ความแตกต่างของภาวะเจริญพันธุ์ของประชากรด้วยตัวแบบการถดถอยที่เหมาะสมกับการกระจายตัวของตัวแปรตาม เปรียบเทียบผลจากการวิเคราะห์ด้วยตัวแบบการถดถอยเชิงเส้น (เป็นตัวแบบที่ถูกนำมาใช้ในการวิเคราะห์ภาวะเจริญพันธุ์อย่างต่อเนื่อง) พบว่า ระดับความมีนัยสำคัญทางสถิติและทิศทางของความสัมพันธ์มีความแตกต่างเล็กน้อย สำหรับข้อเสนอแนะทางวิชาการคือ ในกรณีงานวิจัยมีวัตถุประสงค์เพียงพิจารณาแนวโน้มความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรอธิบายกับตัวแปรตามที่เป็นจำนวนนับอาจเลือกนำเสนอผลการวิเคราะห์จากตัวแบบการถดถอยเชิงเส้นได้ในกรณีที่ได้ทดสอบความสอดคล้องของผลการวิเคราะห์เรียบร้อยแล้ว ส่วนในกรณีที่เป็นงานวิจัยมีวัตถุประสงค์ต้องการสร้างสมการพยากรณ์ของตัวแปรตามที่เป็นจำนวนนับ หรือสนใจขนาดความแตกต่างระหว่างกลุ่มย่อยประชากร จำเป็นต้องนำเสนอผลการวิเคราะห์จากตัวแบบการถดถอยที่มีความเหมาะสมกับการกระจายตัวข้อมูลตัวแปรตาม เช่น ตัวแบบการถดถอยปัวซอง ตัวแบบการถดถอยทวินามลบ ตัวแบบการถดถอยปัวซองที่มีผลกระทบจากศูนย์ หรือตัวแบบการถดถอยทวินามลบที่มีผลกระทบจากศูนย์ เป็นต้น