การพัฒนารูปแบบสมรรถนะด้านการสอนของครูที่เน้นให้ผู้เรียนสร้าง องค์ความรู้ด้วยตนเองของสถานศึกษาขั้นพื้นฐานจังหวัดพะเยา

บทคัดย่อ

   การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพปัจจุบันและปัญหาการจัดการเรียนการสอน พัฒนารูปแบบสมรรถนะด้านการสอนของครู และประเมินผลรูปแบบสมรรถนะด้านการสอนของครูที่เน้นให้ผู้เรียนสร้างองค์ความรู้ด้วยตนเอง ของสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน จังหวัดพะเยา รูปแบบการวิจัยเป็นการวิจัยและพัฒนาโดยแบ่งออกเป็น 3 ระยะ คือ ระยะที่ 1 ศึกษาสภาพปัจจุบันและปัญหา การจัดการเรียนการสอนที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนสร้างองค์ความรู้ได้ด้วยตนเองของสถานศึกษาขั้นพื้นฐานจังหวัดพะเยา โดยการสำรวจความคิดเห็นจากกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ ครูและผู้บริหาร จาก 18 สถานศึกษา รวมจำนวน 1,000 คน เพื่อสร้างรูปแบบสมรรถนะด้านการสอนของครู ระยะที่ 2 การพัฒนารูปแบบสมรรถนะด้านการสอนของครู โดยสังเคราะห์ข้อมูลจากแนวคิด ทฤษฎีจากเอกสารและงานวิจัยที่กี่ยวข้อง ประเมินความเหมาะสมของรูปแบบโดยผู้ทรงคุณวุฒิ ศึกษานิเทศก์และนักวิชาการ จำนวน 20 คน ระยะที่ 3 ประเมินผลรูปแบบสมรรถนะด้านการสอนของครูที่เน้นให้ผู้เรียนสร้างองค์ความรู้ได้ด้วยตนเอง โดยครูและนักเรียนจาก 18 สถานศึกษา จำนวน 180 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยได้แก่ แบบสอบถาม สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ ได้แก่ ค่ามัธยฐาน (Median) ค่าพิสัยระหว่าง ควอไทล์ และค่าเฉลี่ย ผลการวิจัยสรุปได้ดังนี้ 1) สภาพปัจจุบันและปัญหาการจัดการเรียนการสอนที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนสร้างองค์ความรู้ได้ด้วยตนเอง มี 5 กระบวนการ คือ การวิเคราะห์หลักสูตร การออกแบบการสอน การเขียนแผนการจัดการเรียนรู้ การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ และการวัดและประเมินผล ซึ่งปัญหาการจัดการเรียนการสอนที่พบ คือ ปัญหาความแตกต่างระหว่างผู้เรียน นักเรียนขาดทักษะและกระบวนการไม่สามารถเชื่อมโยงเนื้อหาไปเนื้อหาสาระอื่นๆ และปัญหาครูผู้สอน ได้แก่ การขาดทักษะการสอน เทคนิคและกระบวนการสอน รวมทั้งปัญหาความไม่ต่อเนื่องของการเรียนการสอน ดังนั้นสาระสำคัญคือ การเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นผู้สร้างองค์ความรู้ด้วยตนเองนั้นความรู้ไม่ใช่มาจากการสอนของครูหรือผู้สอนเพียงอย่างเดียว แต่ความรู้จะเกิดขึ้นและถูกสร้างขึ้น โดยผู้เรียนเอง การเรียนรู้จะเกิดขึ้นได้ดีก็ต่อเมื่อผู้เรียนได้ลงมือกระทำด้วยตนเอง (Learning by doing) 2) รูปแบบสมรรถนะด้าน การสอนของครู มีองค์ประกอบสำคัญ 4 องค์ประกอบ คือ หลักการ วัตถุประสงค์ ขั้นตอนการจัดการเรียนการสอน และการจัดการเรียนการสอนในชั้นเรียน เอกสารประกอบได้แก่ คู่มือการใช้รูปแบบการเรียนการสอนเสริมสร้างสมรรถภาพการสอนตามแนวคิด การการสร้างองค์ความรู้ด้วยตนเอง 3) ผลการประเมินรูปแบบสมรรถนะด้านการสอนของครู พบว่า ครูผู้สอนที่ใช้รูปแบบสมรรถนะด้านการสอนของครูที่เน้นให้ผู้เรียนสร้างองค์ความรู้ด้วยตนเองมีค่าเฉลี่ยร้อยละของคะแนนความรู้ความเข้าใจการวิเคราะห์หลักสูตร การออกแบบการสอน การเขียนแผนการจัดการเรียนรู้ การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ และการวัดและประเมินผลสูงกว่าครูผู้สอนที่จัดการเรียนการสอนโดยใช้การสอนแบบปกติอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 และความคิดเห็นของนักเรียนที่มีต่อการจัดกิจกรรม การเรียนการสอนที่เน้นให้ผู้เรียนสร้างองค์ความรู้ด้วยตนเอง พบว่า เป็นกิจกรรมที่ผู้เรียนได้ค้นพบสาระสำคัญหรือองค์การความรู้ใหม่ด้วยตนเอง อันเกิดจากการได้ศึกษาค้นคว้าทดลอง แลกเปลี่ยนเรียนรู้และลงมือปฏิบัติจริง ทำให้ผู้เรียนรักการอ่าน รักการศึกษาค้นคว้า ผู้เรียนเกิดทักษะในการแสวงหาความรู้