การวิเคราะห์สังคมและวัฒนธรรมของทุ่งบางเขนจากจิตรกรรมฝาผนังวิหารวัดเสมียนนารี

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาวิถีชีวิตและสังคมของชาวทุ่งบางเขนผ่านจิตรกรรม     ฝาผนังวิหารวัดเสมียนนารีและเทคนิคเชิงช่าง และ 2) เพื่อหาแนวทางอนุรักษ์และการพัฒนาวิหารวัดเสมียนนารีเพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ท้องถิ่น

ผลการวิจัยพบว่า การศึกษาประวัติศาสตร์ สังคม วัฒนธรรมของทุ่งบางเขน ทำให้เห็นว่าทุ่งบางเขนมีคนหลายกลุ่มด้วยกันทั้งคนไทย มอญ และคนอีสาน เข้ามาอาศัยอยู่ในพื้นที่และเป็นชุมชนเก่าแก่ที่มีประวัติความเป็นมาที่ยาวนานประเพณีทางสังคมและวัฒนธรรมทางการเกษตร ที่หลอมรวมคนในพื้นที่ให้เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ท่ามกลางความเจริญของสังคมก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของผู้คนในพื้นที่ที่ไหลบ่าเข้ามาตั้งถิ่นฐานใหม่ตามความเป็นสังคมเมืองที่มีอยู่ในปัจจุบันซึ่งสะท้อนผ่านเทคนิคทางเชิงช่างและรูปแบบศิลปกรรมในงานจิตรกรรมฝาผนัง ภายในวิหารที่วาดตามคำบอกเล่าของพระเทพวรสิทธาจารย์ เจ้าอาวาสองค์ปัจจุบัน โดยใช้เทคนิค วัสดุ สีน้ำพลาสติกบนผนังปูน รูปแบบการสร้างสรรค์ เป็นงานศิลปะแนวจิตรกรรมไทยประเพณีที่ถ่ายทอดรูปแบบจากวิถีชีวิตสังคมและวัฒนธรรมของผู้คนในพื้นที่ทุ่งบางเขน  ซึ่งในการอนุรักษ์และพัฒนาองค์ความรู้ที่ได้จากการศึกษาภาพจิตรกรรมภายในวิหาร จะต้องมีการกำหนดเส้นทางการเข้าชมตามการเล่าเรื่องของงานจิตรกรรม และควรมีการจัดทำคำบรรยายภาพในรูปแบบของการสแกนคิวอาร์โค้ตที่มีความหลากหลายทางภาษาที่สาม เช่น อังกฤษ จีน ญี่ปุ่น การทำเพจเฟสบุคจิตรกรรมฝาผนังภายในวิหาร หากมีความเป็นไปได้อาจจะมีการจัดอบรมให้ความรู้เกี่ยวกับเรื่องประวัติศาสตร์ท้องถิ่น ทางสังคมและวัฒนธรรมจากภาพจิตรกรรมฝาผนัง เพื่อเป็นการพัฒนานักเรียนในโรงเรียนวัดเสมียนนารีให้เป็นมัคคุเทศก์ การนำผู้สูงอายุและชาวบ้านมามีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ การพัฒนาวิหารวัดเสมียนนารีให้เป็นแหล่งเรียนทางประวัติศาสตร์ท้องถิ่น

คำสำคัญ: สังคมและวัฒนธรรมในจิตรกรรมฝาผนัง เนื้อหาในงานจิตรกรรม เทคนิคเชิงช่าง แหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ท้องถิ่น