การบริหารจัดการป่าโดยอาศัยการมีส่วนร่วมของชุมชน: กรณีศึกษาป่าชุมชนร่มโพธิ์ทอง อำเภอท่าตะเกียบ จังหวัดฉะเชิงเทรา

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการจัดการป่าโดยอาศัยการมีส่วนร่วมของชุมชนในเขตพื้นที่ป่าชุมชนร่มโพธิ์ทอง อำเภอท่าตะเกียบ จังหวัดฉะเชิงเทราตลอดจนมาตรการทางกฎหมายของ
ประเทศไทยในการจัดการป่าและแนวทางการพัฒนากฎหมายในการบริหารจัดการป่าโดยอาศัยการมีส่วนร่วมของชุมชนที่เหมาะสมในประเทศไทย ผลการศึกษาพบว่า สมาชิกในชุมชนร่มโพธิ์ทองมีส่วนร่วมในกระบวนการจัดการป่า 4 ขั้นตอน ได้แก่การมีส่วนร่วมในการรวมกลุ่มป่าชุมชนร่มโพธิ์ทองการมีส่วนร่วมในการคัดเลือกคณะกรรมการการมีส่วนร่วมในการกำหนดและรักษากติกาและการมีส่วนร่วมในกิจกรรมเกี่ยวกับป่าชุมชนการมีส่วนร่วมในการจัดการป่าชุมชนดังกล่าวส่งผลให้สมาชิกในชุมชนรู้สึกมีส่วนร่วมในการเป็นเจ้าของ และทำให้สมาชิกยิ่งตระหนักถึงความสำคัญของป่าชุมชนที่เป็นแหล่งดำรงชีวิตประจำวันจึงอาจกล่าวได้ว่าความสำเร็จของป่าชุมชนร่มโพธิ์ทองเกิดขึ้นจากชุมชน การทบทวนมาตรการทางกฎหมายในต่างประเทศ พบว่ามาตรการทางกฎหมายที่รองรับสิทธิของชุมชนในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติจะส่งเสริมให้เกิดการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติที่ประสบความสำเร็จได้ อย่างไรก็ตาม แม้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา66และมาตรา 67 ได้วางหลักรับรองสิทธิของชุมชนในการเข้ามามีส่วนร่วมในการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติแต่กฎหมายระดับพระราชบัญญัติและการบังคับใช้กฎหมายกลับมีลักษณะเป็นการบังคับใช้แบบรัฐรวมศูนย์ งานวิจัยนี้จึงเสนอแนวทางการพัฒนากฎหมายในการบริหารจัดการป่าโดยอาศัยการมีส่วนร่วมของชุมชนที่เหมาะสมในประเทศไทย