กระบวนการสร้างคนรุ่นใหม่เพื่อการเปลี่ยนแปลงสังคม ในศตวรรษที่ 21

บทคัดย่อ

บทความเรื่องนี้เป็นผลจากการศึกษาแนวคิด รูปแบบ การจัดกระบวนการเรียนรู้ที่เหมาะสมกับคนรุ่นใหม่ เงื่อนไข ปัจจัยที่สนับสนุนและที่เป็นอุปสรรคต่อการเรียนรู้ โดยใช้วิธีการทบทวนเอกสารและการสัมภาษณ์จาก 5 กรณีศึกษา
จากการศึกษาพบว่า การจัดกระบวนการเรียนรู้ในยุคสมัยปัจจุบัน มีองค์ประกอบที่สำคัญคือ (1) การกำหนดวัตถุประสงค์ของโครงการหรือกิจกรรมให้ชัดเจนจะช่วยให้จัดกิจกรรมได้สอดคล้องกับเป้าหมายของงาน (2) เนื้อหาในการจัดกระบวนการต้องสอดคล้องกับแต่ละกลุ่มเป้าหมายซึ่งมีวิธีการเรียนรู้แตกต่างกัน (3) ระยะเวลาในการจัดกระบวนการต้องมีความเหมาะสมเพื่อให้การเรียนรู้มีความละเอียด รอบด้าน และเอื้อให้ผู้ร่วมกระบวนการสามารถเข้าใจอย่างลึกซึ้ง (4) การมีพื้นที่การเรียนรู้ในชุมชน กลุ่มคน พื้นที่สาธารณะที่ท้าทายและแปลกใหม่ จะช่วยสนับสนุนให้ผู้เข้าร่วมกระบวนการสามารถเชื่อมโยงสู่การวิเคราะห์สังคมเพื่อออกแบบปฏิบัติการบางอย่างร่วมกันได้องค์ประกอบที่มีความสำคัญมากที่สุดในการจัดกระบวนการได้แก่ ผู้จัดกระบวนการและแนวคิดที่ใช้ในการจัดกระบวนการสำหรับผู้จัดกระบวนการนั้นต้องมีทั้งความรู้ในเชิงแนวคิด ทฤษฎีในการออกแบบกระบวนการ ประสบการณ์ และทักษะในการจัดกระบวนการ เพื่อสร้างการมีส่วนร่วม และสนับสนุนให้เกิดการเรียนรู้จากภายใน โดยแนวคิดสำคัญในการจัดกระบวนการคือ (1) แนวคิดการศึกษาทางตรงที่ให้ความสำคัญกับการเรียนรู้ในระดับปัจเจก ผ่านกระบวนการกลุ่มที่สร้างให้เกิดพื้นที่ปลอดภัยเพื่อการแลกเปลี่ยนที่ไม่มีข้อสรุปสมบูรณ์แบบ โดยเชื่อว่าข้อสรุปเป็นเรื่องในระดับปัจเจก (2) แนวคิดการเรียนรู้ท่ามกลางการปฏิบัติซึ่งเน้นการลงมือทำ ได้ทดลองผลิตชิ้นงานหรือทดลองแก้ไขปัญหาด้วยตนเอง
และ (3) แนวคิดวิธีการวิถีระนาบที่ให้ความสำคัญกับการจัดการความสัมพันธ์ของผู้เข้าร่วมกระบวนการให้อยู่ในระนาบเดียวกัน และมีการจัดการอำนาจที่เหมาะสม