สถานภาพและบทบาททางการเมืองของผู้หญิงชนชั้นสูงในราชสำนักสมัยธนบุรี
Main Article Content
Abstract
The objective of this historical research was to study the status and political roles of the noble ladies in the Thonburi royal court. This research study was documentary research. That was in accordance with the Historical Approach, with important steps, including the study of historical documents and written evidence both primary and secondary evidence, criticizing of evidence, criticizing data, data interpretation, synthesis and analysis of data from various documents and evidence to compile research reports presented through analytical description. The major findings revealed that the noble ladies in the Thonburi royal court, including Her Serene Highness Princess Mitr, Her Serene Highness Princecess Krajad, Her Serene Highness Princecess Ubon, Princess Chim, or Krom Borijapakdee Srisudarak including Somdet Phra Chao Boromawong Thoe Chao Fa Chim Yai. Each had the status of being the wife of Somdej Phra Chao Krung Thonburi. They also had elite origin and were related to kinship with political and administrative powers as daughters or granddaughters. The status of noble ladies above could lead to play a political role in the form of being part of the policy making, building relationships and political networks.
Article Details

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
กรมศิลปากร. (2505). รวมเรื่องเมืองนครศรีธรรมราช. รุ่งเรืองรัตน์.
กรมศิลปากร. (2512). พงศาวดารเมืองนครศรีธรรมราช ของหลวงอนุสรสิทธิกรรม (บัว ณ นคร) ใน ประชุมพงศาวดาร เล่ม 31 (ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 53 (ต่อ) – 57) พงศาวดารเมืองสงขลา นครศรีธรรมราช พัทลุง ชวา และโกศาปานไปฝรั่งเศส ภาค 1. องค์การค้าของคุรุสภา.
กรมศิลปากร. (2512). พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรี ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) ใน ประชุมพงศาวดาร เล่ม 40 (ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 65-66) พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรี จดหมายเหตุรายวันทัพสมัยกรุงธนบุรี. องค์การค้าของคุรุสภา.
คณะกรรมการพิจารณาและจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์. (2523). ประชุมหมายรับสั่งภาคที่ 1 สมัยกรุงธนบุรี. สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี.
จงจิตต์ โศภนคณาภรณ์. (2554). สังคมวิทยาสตรี. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรามคำแหง.
จิรานุช โสภา. (2542). บันทึกเรื่องผู้หญิงในประวัติศาสตร์นิพนธ์ไทย [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์].
ชลทิศา จำปาเทศ. (2535). บทบาทสตรีในประวัติศาสตร์ชาติไทย [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยนเรศวร].
ดารารัตน์ เมตตาริกานนท์. (2545). บทบาทและสถานภาพของผู้หญิงกับการเมืองในประวัติศาสตร์สังคมไทย. ศิลปวัฒนธรรม, 23(7), 62-70.
วัยอาจ, เดวิด เค. (2557). Thailand: A short History [ประวัติศาสตร์ไทยฉบับสังเขป] (พิมพ์ครั้งที่ 3). มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.
ธิดา สาระยา. (2552). อารยธรรมไทย. (พิมพ์ครั้งที่ 3). เมืองโบราณ.
นรินทรเทวี, กรมหลวง. (2471). จดหมายเหตุความทรงจำ. (พิมพ์ครั้งที่ 2.). โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร.
นรินทรเทวี, กรมหลวง และ จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระฯ. (2561). จดหมายเหตุความทรงจำ ของกรมหลวงนรินทรเวที และพระราชวิจารณ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (เฉพาะตอน พ.ศ. 2310-2363). ไทยควอลิตี้บุ๊คส์.
นวชนก วิเทศวิทยานุศาสตร์. (2550). บทบาทด้านการเมืองและสังคมของพระราชชายาเจ้าดารารัศมีที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงของจังหวัดเชียงใหม่ (พ.ศ. 2416-2476) [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์].
นิธิ เอียวศรีวงศ์. (2562). การเมืองไทยสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี. (พิมพ์ครั้งที่ 14). มติชน.
นิพัทธพงศ์ พุมมา และณรงค์กรรณ รอดทรัพย์. (2555). นางพระยาแม่อยู่หัวศรีสุดาจันทร์: ผู้หญิงกับอำนาจ
เชิงพื้นที่ในหลากมิติ. วารสาร มฉก. วิชาการ, 15(30), 71-88.
บุญเดิม ไพเราะ. (2519). สถานภาพและบทบาทของสตรีในสังคมไทย [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต,จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย].
ปรามินทร์ เครือทอง. (2558). “ท้องกับเจ๊ก” การเมืองราชสำนักฝ่ายเรื่องซุบซิบเจ้าหญิงอยุธยาในพระเจ้าตากสินฯ. ศิลปวัฒนธรรม, 36(11). https://www.silpamag.com/history/article_39939.
ปรีดา ศรีชลาลัย และอบทิพย์ แดงสว่าง. (2522). ลำดับสกุลเก่าบางสกุล ภาคที่ 4 สกุลเชื้อสายพระราชวงศ์กรุงธนบุรีและสายสัมพันธ์ของสกุลจาตุรงคกุล. (พิมพ์ครั้งที่ 5). โรงพิมพ์การรถไฟ.
พรศิริ บูรณเขตต์. (2540). นางใน: ชีวิตทางสังคมและบทบาทในสังคมไทยสมัยรัชกาลที่ 5 [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์].
พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรี แผ่นดินสมเด็จพระบรมราชาที่ 4 (สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช) ฉบับหมอบรัดเล. (2551). (พิมพ์ครั้งที่ 3). โฆษิต.
พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน. (2563). ไทยควอลิตี้บุ๊คส์.
พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตเลขา เล่ม 2 ตอน 1. (2495). โอเดียนสโตร์.
พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตเลขา เล่ม 2 ตอน 2. (2495). โอเดียนสโตร์.
มาลี พฤกษ์พงศาวลี. (2551). ย้อนรอยสิทธิความเป็นคนของผู้หญิง. ออฟเซ็ท.
วรรณภา โพธิ์น้อย. (2553). “สถานภาพและบทบาทชายหญิงในสังคมโลก” ประมวลสาระชุดวิชาการศึกษาบทบาทชายหญิง สาขาวิชาคหกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. (พิมพ์ครั้งที่ 3). สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
วีณา เอี่ยมประไพ. (2555). การสร้างเครือข่ายความสัมพันธ์ของสตรีฝ่ายในสมัยรัชกาลที่ 5 ถึงรัชกาลที่ 7. มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา.
ศิริรัตน์ แอดสกุล. (2559). ความรู้เบื้องต้นทางสังคมวิทยา. (พิมพ์ครั้งที่ 4). สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สนธยา พลศรี. (2553). หลักสังคมวิทยา. (พิมพ์ครั้งที่ 2). โอเดียนสโตร์.
สมฤทธิ์ ลือชัย, ชาญวิทย์ เกษตรศิริ, ธำรงศักดิ์ เพชรเลิศอนันต์ และมนตรี รักษาดี. (2561). มุมมองใหม่: พระเจ้าตากสิน (เอกสารสรุปการเสวนา “มุมมองใหม่ในประวัติศาสตร์พระเจ้าตากสินมหาราช” จัดโดยสถาบันอยุธยาศึกษา 7 มิ.ย. 2555) ใน ชาญวิทย์ เกษตรศิริ และธำรงศักดิ์ เพชรเลิศอนันต์ (บ.ก.). มุมมองใหม่สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ตากสิน มหาราช (หน้า 248-281). (พิมพ์ครั้งที่ 2). มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.
สุดารา สุจฉายา. (2561). ประวัติศาสตร์สมัยธนบุรี. (พิมพ์ครั้งที่ 3). สารคดี.
สุเนตร ชุตินธรานนท์. (2546). ขัตติยนารีแห่งราชอาณาจักรสยาม. ศิลปวัฒนธรรม, 24(3), 70-99.