การลดทอนความผิดอาญาและการยกเลิกความผิดลหุโทษ: ศึกษาบทบัญญัติซึ่งไม่ครบตามองค์ประกอบของโครงสร้างของความผิดอาญา

บทคัดย่อ

ความผิดลหุโทษ เป็นความผิดที่สะท้อนให้เห็นถึงแนวคิดในการบัญญัติกฎหมายอาญาเพื่อคุ้มครองความสงบเรียบร้อยและความปลอดภัยของการอยู่ร่วมกันในสังคม รวมถึงการป้องกันและปราบปรามการกระทำความผิด จึงได้มีการบัญญัติให้การกระทำความผิดที่มีระวางโทษจำคุกไม่เกินหนึ่งเดือน หรือปรับไม่เกินหนึ่งหมื่นบาท หรือ ทั้งจำทั้งปรับไว้ในประมวลกฎหมายอาญาและมีโทษทางอาญา เมื่อพิจารณาถึงลักษณะของความผิดลหุโทษตามบทบัญญัติมาตรา 367 ถึงมาตรา 398 แล้ว ทำให้พบว่า บทบัญญัติของความผิดลหุโทษบางมาตราต้องการองค์ประกอบภายในส่วนของเจตนาแต่บางมาตราไม่ต้องการ ซึ่งเป็นข้อแตกต่างจากความผิดอาญาทั่วไปที่ถือว่าเจตนาเป็นสาระสำคัญของการวินิจฉัยความผิดอาญา การศึกษาวิจัยถึงแนวคิดในการกำหนดความผิดอาญา โครงสร้างของความผิดอาญา แนวคิดในการกำหนดโทษอาญาทั้งตามกฎหมายของประเทศไทยและประเทศที่ใช้ระบบซีวิลลอว์ แนวคิดในการลดทอนความผิดอาญา แล้วนำมาวิเคราะห์ร่วมกับเจตนารมณ์ของบทบัญญัติ มาตรา 77 วรรค 3 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ซึ่งวางหลักให้ การกำหนดโทษทางอาญาในกฎหมายนั้น ให้กำหนดเฉพาะในความผิดร้ายแรง สะท้อนให้เห็นถึงทิศทางการบัญญัติกฎหมายที่มีความเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม การกำหนดทุกความผิดให้มีโทษทางอาญาสมควรได้รับการแก้ไข ในทางตรงข้ามการลดทอนความผิดอาญามีแนวโน้มในความเป็นไปได้มากยิ่งขึ้น งานวิจัยเล่มนี้ จึงเห็นควรว่าต้องมีการทบทวน แก้ไขบทบัญญัติของประมวลกฎหมายอาญา ภาคลหุโทษ เพื่อให้ได้มาซึ่งแนวทางที่เหมาะสมในการจัดแบ่งกลุ่มของความผิดอาญาลหุโทษให้ชัดเจนเป็นระบบและสอดคล้องกับหลักวิชาการทางกฎหมายอาญาตลอดจนสภาพการณ์ของสังคมปัจจุบัน

ผลจากการศึกษาวิจัย ทำให้เข้าใจถึงแนวคิดในการกำหนดความผิดอาญาและได้มาซึ่งแนวทางการจัดแบ่งกลุ่มความผิดของบทบัญญัติ ภาคลหุโทษทั้ง 32 มาตรา ทั้งในส่วนของการกระทำที่เป็นความผิดอาญาและส่วนที่ไม่ควรเป็นความผิดอาญา โดยเสนอแนะในรูปแบบผสมผสานระหว่างแนวทางของประเทศสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนีและประเทศสาธารณรัฐฝรั่งเศส โดยจัดวางความผิดที่มีลักษณะของความผิดอาญาที่แท้จริง สอดคล้องกับหลักของโครงสร้างของความผิดอาญาไว้ในประมวลกฎหมายอาญา ภาค 2 ความผิด และนำความผิดที่ไม่มีลักษณะของความผิดอาญา ไม่เป็นการกระทำที่เป็นก่ออันตรายหรือขัดต่อศีลธรรมอันดีของประชาชนไปบัญญัติไว้ในกฎหมายอื่นซึ่งไม่มีการลงโทษทางอาญา ทั้งนี้ เพื่อให้การกำหนดความผิดอาญามีกรอบที่ชัดเจนเป็นหลักประกันสิทธิและเสรีภาพ ตลอดจนเป็นธรรมอย่างแท้จริง