การใช้ที่ดินและการยอมรับต่อเงื่อนไขการปลูกไม้ยืนต้นของเกษตรกรที่ได้รับจัดสรรที่ดินป่าไม้ ภายใต้นโยบายของคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ (คทช.) กรณีศึกษาตำบลพงษ์ อำเภอสันติสุข จังหวัดน่าน Land Use and Adoption of Tree Planting Conditions by Farmers Allocated Forest Land under the Policy of the National Land Policy Committee (NLPC) : A Case Study of Phong Sub-district, Santi Suk District, Nan Province
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษานี้มุ่งหวังที่จะอธิบายวิธีการใช้ที่ดินและประเมินความเห็นของเกษตรกรต่อเงื่อนไขในการปลูกพืชยืนต้นในเขตป่าตามนโยบายของคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ (คทช.) โดยสัมภาษณ์กับเกษตรกร 97 คนจาก 3 หมู่บ้านในตำบลพงษ์ อำเภอสันติสุข จังหวัดน่าน ซึ่งเป็นตัวแทนของชุมชนที่มีความแตกต่างกันทั้งในด้านที่ตั้งและชาติพันธุ์ ผลการศึกษาพบว่ามีความแตกต่างในการใช้ที่ดินของแต่ละกลุ่มตามลักษณะของพื้นที่และชาติพันธุ์ โดยเกษตรกรในพื้นที่ลุ่มน้ำที่มีคุณภาพ 3, 4, 5 ส่วนใหญ่เป็นคนเมือง ทำการเกษตรแบบสวนและปลูกไม้ยืนต้นมากกว่า 90% ของพื้นที่ทำกิน โดยมียางพาราเป็นพืชหลักสำหรับการค้า ในขณะที่เกษตรกรในพื้นที่ลุ่มน้ำที่มีคุณภาพ 1, 2 เป็นชาติพันธุ์ลัวะและอยู่ใกล้พื้นที่ป่าอนุรักษ์ ทำการเกษตรแบบไร่ มีข้าวไร่เป็นพืชหลักและปลูกไม้ยืนต้นน้อยกว่า 50% ของพื้นที่ โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อการบริโภคในครัวเรือน การประเมินความเห็นต่อเงื่อนไขการปลูกไม้ยืนต้นพบว่าเกษตรกรในพื้นที่ลุ่มน้ำที่มีคุณภาพ 1, 2 มีความเห็นด้วยในระดับน้อยที่สุด (2.73 จาก 10 คะแนน) ซึ่งเกี่ยวข้องกับการใช้ที่ดินเพื่อการผลิตอาหารในครัวเรือนและความไม่ชัดเจนของสิทธิในการถือครอง ขณะที่เกษตรกร ซึ่งมีที่ดินส่วนใหญ่อยู่นในพื้นที่ลุ่มน้ำที่มีคุณภาพ 3, 4, 5 มีความเห็นด้วยในระดับปานกลาง หรือ 5.52 และ 5.50 จาก 10 คะแนน ตามลำดับ การศึกษานี้เผยให้เห็นถึงความแตกต่างของการใช้ที่ดินและความเห็นต่อนโยบายการปลูกไม้ยืนต้น ซึ่งเกี่ยว ข้องกับปัจจัยทางภูมิศาสตร์ ชาติพันธุ์ ความมั่นคงของสิทธิในการถือครอง และวัตถุประสงค์ในการปลูกพืชของแต่ละพื้นที่
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
กรมป่าไม้. (2562). แนวทางการดำเนินงานตามกรอบมาตรการแก้ไขปัญหาการอยู่อาศัย และทำกินในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ มติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 26 พฤศจิกายน. (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรมป่าไม้.
กรมป่าไม้. (2563). จำนวนที่ดินและจำนวนผู้ถือครองที่ดินตามนโยบาย คทช. ในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ ในตำบลพงษ์. กรมป่าไม้. https://forestinfo.forest.go.th/Content/file/stat2566/Binder1.pdf
กรวินท์ กรประเสริฐวิทย์. (2557). ทัศนคติความรู้ความเข้าใจ พฤติกรรมและคุณลักษณะการใช้งานของเทคโนโลยีที่มีอิทธิพลต่อการ ตัดสินใจในการใช้เครื่องชำระค่าโทรศัพท์อัตโนมัติในเขตกรุงเทพมหานครปี 2558. [การค้นคว้าอิสระปริญญาปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยกรุงเทพ].
กษิดิศ กันอินทร์, วีระภาส คุณรัตนสิริ, และอภิชาต ภัทรธรรม. (2562). การศึกษาการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ จังหวัดน่าน. การประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน ครั้งที่ 16: เกษตรกำแพงแสน ตามรอยพ่อ สานต่อศาสตร์แห่งแผ่นดิน. การประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน ครั้งที่ 16 (หน้า 1862-1869). มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน สำนักงานวิทยาเขตกำแพงแสน กองบริหารวิชาการและนิสิต.
กัญจน์ชญา เม้าสิ้ว, และจรัญธร บุญญานุภาพ. (2557). การวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลง สาเหตุ และผลกระทบของการใช้ประโยชน์ที่ดิน บริเวณลุ่มน้ำสาขาสมุนตอนล่าง จังหวัดน่าน. วารสารวนศาสตร์, 33(2), 131-148.
จงรัก วัชรินทร์รัตน์, ณัฐวัฒน์ คลังทรัพย์, สคาร ทีจันทึก, ชัชชัย ตัณตสิรินทร์, นิสา เหล็กสูงเนิน, อนุชา ทะรา, วิชญ์ภาส สังพาลี, วาทินี สวนผกา, เจษฎา วงค์พรหม, สมพร แม่ลิ่ม, สุภัทรา ถึกสถิต, นรินธร จำวงษ์, ประภัสสร ยอดสง่า, และสุวิมล อุทัยรัศมี. (2563). รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ การพัฒนาระบบวนเกษตรแบบป่ายางพาราอย่างยั่งยืน ในพื้นที่ป่าเสื่อมโทรมภาคเหนือ (ปีที่ 1). สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
นิตยา เมี้ยนมิตร, และวิพักตร์ จินตนา. (2563). การใช้ที่ดินวนเกษตรและการจัดการ. ภาควิชาการจัดการป่าไม้ คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
บุญเรียง ขจรศิลป์. (2539). สถิติการวิจัย. พี.เอ็น การพิมพ์.
บุญชม ศรีสะอาด. (2535). หลักการวิจัยเบื้องต้น. สุวีริยาสาสน์.
ไทยพีบีเอส. (2558). https://www.thaipbs.or.th/news/content/3710
ผู้ตรวจราชการ. (2564). รายงานผลการตรวจราชการแบบบูรณาการ เพื่อสนับสนุนการขับเคลื่อนประเด็นนโยบายสำคัญของรัฐบาล เรื่อง การส่งเสริมและพัฒนาอาชีพของประชาชนในโครงการการจัดที่ดินทำกินให้ชุมชน (คทช.) ตามแผนการตรวจราชการแบบบูรณาการ ของผู้ตรวจราชการ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 รอบ 1. https://bit.ly/3LvBnZ5
พระราชบัญญัติคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ พศ. 2562. (2562). 136 ตอน 49 ก. ราชกิจจานุเบกษา.
พฤกษ์ ยิบมันตะสิริ, และสุพร อำมฤโชค. (2536). ปัญหาและโอกาสการใช้ระบบวนเกษตรเพื่อฟื้นฟูพื้นที่ลุ่มน้ำในภาคเนือ: กรณีศึกษาลุ่มน้ำแม่เลาะ จังหวัดเชียงใหม่. วารสารวนศาสตร์, 12, 45-56.
รัชนี โพธิแท่น, บัญชา รุ่งรจนา, และรุ่งอรุณ ฉัตรทอง. (2562). รายงานศึกษานโยบายกฎหมายและสถานการณ์การถือครองที่ดินป่าไม้ของเกษตรกรรายย่อยในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ. ไฮสปีท เลเซอร์ปรินท์.
สำนักงานคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ. (2566). การจัดที่ดินทำกินให้ชุมชน ภายใต้คณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ (คทช.). (พิมพ์ครั้งที่ 5). ต้นคิด ครีเอท.
สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัดน่าน. (2564). ข้อมูลเบื้องต้นจังหวัดน่าน. https://www.nan.go.th/upload/1620967244.pdf
องค์การบริหารส่วนตำบลพงษ์ (อบต.). (2566). แผนพัฒนาท้องถิ่น พ.ศ. 2566-2570 ฉบับเพิ่มเติม เปลี่ยนแปลง ครั้งที่ 1/2566. https://www.phonglocal.go.th/fileupload/files/tb_files_910_2024-03-01_746063.pdf
อรุณี จันทรสนิท. (2567). วิชาสหสาขาศึกษาเพื่อพัฒนาชนบท. http://pioneer.netserv.chula.ac.th/~vsuntare/docum/agricul.htm
อาทิตยา พองพรหม, ณัฐพล ขานหมัด, ธีระดา นิลไชย, และอนุสรา มูลป้อม. (2560). แนวทางการใช้ประโยชน์ที่ดินอย่างยั่งยืนด้วยการพัฒนาระบบวนเกษตรของเกษตรกรในเขต ปฏิรูปที่ดินภาคตะวันออกฉียงเหนือ. สำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม.
Amerino, Joseph., Apedo, Clever. & Anang, Benjamin Tetteh. (2024). Factors influencing adoption of cocoa agroforestry in Ghana: Analysis based on tree density choice. Sustainable Environment, 10(1).
Best, J. W. (1981). Research in Education. Prentice Hall.
Chitere, P.A. (1985). Agro forestry plots for rural Kenya Project Socio economic survey report. Kenya: Mazingira Institute.
Dinh, H. H., Nguyen, T. T., Hoang, V.-N., & Wilson, C. (2017). Economic incentive and factors affecting tree planting of rural households: Evidence from the Central Highlands of Vietnam. Journal of Forest Economics, 29, 14-24.
FAO. (2017). Agroforestry for landscape restoration: Exploring the potential of agroforestry to enhance the sustainability and resilience of degraded landscapes. FAO.
H.C Triandis. (1971). Attitude and change. Wiley.
Hartmann, H., Bastos, A., Das, A. J., Esquivel-Muelbert, A., Hammond, W. M., Martínez-Vilalta, J., McDowell, N. G., Powers, J. S., Pugh, T. A. M., Ruthrof, K. X., & Allen, C. D. (2022). Climate Change Risks to Global Forest Health: Emergence of Unexpected Events of Elevated Tree Mortality Worldwide. Annual review of plant biology, 73, 673–702.
Kouassi, J.-L., Kouassi, A., Yeboi, B., Konan, D., Tondoh, E., & Kouame, C. (2021). Exploring Barriers to Agroforestry Adoption by Cocoa Farmers in South-Western Côte d'Ivoire. Sustainability, 13, 13-75.
Nair, P. K. R. (1989). Agroforestry systems in the tropics: Kluwer Academic Publishers, in cooperation with ICRAF. Journal of tropical ecology, 7(1), 84.
Nareeluck Wannasai, & Rajendra P.Shrestha. (2008). Role of land tenure security and farm household characteristics on land use change in the Prasae Watershed, Thailand. Land Use Policy, 25(2), 214-224.
Nguyen, M. P., Pagella, T., Catacutan, D., Nguyen, T., & Sinclair, F. (2021). Adoption of Agroforestry in Northwest Viet Nam: What Roles Do Social and Cultural Norms Play? Forests, 12, 493.
Obiri, Beatrice., Agyeman, V., Kyereh, Boateng., Nutakor, E., Obeng, Elizabeth., Agyeman, A, & Britwum Acquah, Stella. (2011). Perception and participation of local communities in tree planting initiatives. Ghana Journal of Forestry, 27, 80-93.
Pleger, Lyn, E. (2017). Voters’ Acceptance of Land Use Policy Measures: A Two-Level Analysis. Land Use Policy, 63, 501-513.
Rogers, E. M. (2003). Diffusion of Innovations. Free Press.
