คุณค่าของบทเพลงสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณในพระบาทสมเด็จพระบรม ชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์คุณค่าของบทเพลงสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ ในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทางด้านจริยศาสตร์ และสุนทรียศาสตร์ ผู้วิจัยรวบรวมข้อมูลที่เป็นบทเพลงที่ประพันธ์ขึ้นตั้งแต่ พ.ศ. 2489 ถึง ปัจจุบัน จำนวน 127 บทเพลง วิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) โดยการพรรณนาความ บนพื้นฐานแนวคิด “บทเพลงที่สะท้อนภาพพระจริยวัตรและพระราชกรณียกิจในพระองค์ และบทเพลงที่สะท้อนถึงความคิด ความเชื่อ และอารมณ์สะเทือนใจ ที่ผู้ประพันธ์ในฐานะตัวแทนในการถ่ายทอดความรู้สึกต่าง ๆ ในจิตใจของเหล่าพสกนิกร ก่อให้เกิดจิตสำนึกของมนุษย์ในสังคมชุมชนได้” ผลการวิจัยพบว่า คุณค่าของบทเพลงเมื่อพิจารณาจากเนื้อหา มี 2 ประการ คือ 1) คุณค่าทางด้านจริยศาสตร์ คือลักษณะเนื้อหาที่เป็นความดี ได้แก่ การเป็นผู้ให้ ความเป็นผู้ประพฤติดี ความเสียสละ ความซื่อตรง ความอ่อนโยน ความเพียร ความอดทน ความเที่ยงธรรม ความเมตตา ความจงรักภักดี และความกตัญญู 2) คุณค่าทางด้านสุนทรียศาสตร์ คือลักษณะเนื้อหาที่เป็นความงาม ได้แก่ ความซาบซึ้งใจ ความกินใจหรือประทับใจ ความภาคภูมิใจ ความพอใจ สุขใจหรืออิ่มเอมใจ ความเพลิดเพลินหรือรื่นรมย์ใจ ความโศกเศร้าหรือรันทดใจ และความเห็นอกเห็นใจ ผลการวิจัยสรุปได้ว่า คุณค่าทางด้านจริยศาสตร์และสุนทรียศาสตร์ในบทเพลงทำให้เหล่าพสกนิกรรู้สึกซาบซึ้งประทับใจในถ้อยคำและข้อความจากบทเพลงที่กล่าวถึงคุณงามความดี น้อมนำให้เกิดความรู้สึกจงรักภักดีและสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร