รูปแบบนโยบายสาธารณะในการจัดการน้ำด้วยฝายมีชีวิตของบ้านจันพอ ตำบลดอนตะโก อำเภอท่าศาลา จังหวัดนครศรีธรรมราช

บทคัดย่อ

วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษานโยบายสาธารณะเกี่ยวกับการจัดการน้ำด้วยฝายมีชีวิตของบ้านจันพอ ตำบลดอนตะโก อำเภอท่าศาลา จังหวัดนครศรีธรรมราช 2) เพื่อสร้างรูปแบบนโยบายสาธารณะในการจัดการน้ำด้วยฝายมีชีวิตของบ้านจันพอ ตำบลดอนตะโก อำเภอ ท่าศาลา จังหวัดนครศรีธรรมราช ใช้กลุ่มตัวอย่างผู้ให้ข้อมูลสำคัญ 15 คน เป็นผู้ให้ข้อมูลหลัก (Key Informants) ผลการวิจัยพบว่า 1) การจัดการน้ำ ทั้งภาครัฐและภาคประชาชน พบว่า ปัจจัยสำคัญในการก่อตัวนโยบายเกิดจากปัญหา ซึ่งส่งผลให้ประชาชนได้รับความเดือดร้อน ปัญหานั้นถูกนำมากำหนดนโยบายเพื่อหาวิธีแก้ไขและเลือกวิธีที่ดีที่สุดไปสู่การปฏิบัติ ส่วนที่ต่างกันของภาครัฐจะพบว่า รัฐจะจัดหาน้ำมาไว้ให้ก่อน เช่น สร้างเขื่อน สร้างอ่างเก็บน้ำ เป็นต้น แล้วจึงจะให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการบริหารจัดการน้ำโดยตั้งเป็นคณะกรรมการในระดับต่าง ๆ นำไปสู่การกำหนดแผนยุทธศาสตร์การบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ โดยหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อติดตามและประเมินผลและทบทวนแผนในแต่ละปี การจัดการน้ำของภาคประชาชน พบว่า ประชาชนมีส่วนร่วมตั้งแต่การก่อตัวของนโยบาย การกำหนดนโยบาย การนำนโยบายไปสู่การปฏิบัติ ผลที่ได้รับตลอดจนการมีส่วนร่วมของประชาชนจะแทรกซึมทุกขั้นตอนตลอดโครงการ จนชาวบ้านสามารถบริหารจัดการและพึ่งพาตนเองโดยไม่ต้องรอภาครัฐ 2) รูปแบบนโยบายสาธารณะในการจัดการน้ำด้วยฝายมีชีวิตของบ้านจันพอ ตำบลดอนตะโก อำเภอท่าศาลา จังหวัดนครศรีธรรมราช เริ่มต้นจากชาวบ้านใช้หลักการ 3 ขา ได้แก่ 1) การทำประชาเข้าใจ ร่วมกันทำความเข้าใจเกี่ยวกับปัญหาที่เกิดขึ้น เพื่อหาจุดเริ่มต้นการสร้างความสุขให้กับชุมชนโดยชาวบ้านทุกคนหาวิธีการจะทำอย่างไรให้ชุมชนมีความสุข โดยผ่านกระบวนการคิด ระดมความคิดร่วมกัน ทำไปแล้วชุมชนได้รับประโยชน์อย่างไร 2) ไม่เริ่มด้วยงบประมาณ เป็นการร่วมแรงกายแรงใจในการทำงาน เพราะการทำฝายมีชีวิต ไม่มีค่าจ้างตอบแทน แต่อาศัยพลังศรัทธา และจัดหาวัสดุที่มีอยู่ในชุมชน 3) ธรรมนูญคลอง ทุกคนต้องเคารพกฎกติกาในการดูแลรักษาคลอง ทุกขั้นตอนชาวบ้านจัดการตนเอง ตลอดการดำเนินโครงการสร้างฝายมีชีวิต จนได้การจัดการน้ำด้วยฝายมีชีวิตที่สมบูรณ์ กล่าวได้ว่า หลักการ 3 ขานี้จะอยู่ในทุกขั้นตอนของกระบวนการนโยบายสาธารณะ ตั้งแต่การก่อตัวของนโยบาย การกำหนดนโยบาย การนำนโยบายไปสู่การปฏิบัติ ผลจากการนำนโยบายไปปฏิบัติ การมีส่วนร่วมของประชาชน จนได้รูปแบบนโยบายสาธารณะการจัดการน้ำด้วยฝายมีชีวิต