ความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรระดับบุคคลและตัวแปรระดับกลุ่ม

Abstract

แต่เดิมมาการวิจัยทางสังคมศาสตร์มักใช้ตัวแปรเพื่อบรรยายลักษณะของบุคคล เช่น อายุ รายได้ ต่อมานักวิจัยก็พบว่าหน่วยที่ใช้ในการศึกษาอาจจะไม่ได้หมายถึงบุคคลเท่านั้น เพราะมีงานวิจัยจำนวนไม่น้อยที่มีหน่วยในการศึกษาเป็นกลุ่มบุคคล เช่น ห้องเรียน โรงเรียน หมู่บ้าน ทำให้นักวิจัยต้องกลับมาทำความเข้าใจการใช้ตัวแปรในการบรรยายลักษณะของกลุ่มเหล่านี้ การใช้ตัวแปรในการบรรยายลักษณะของกลุ่มบุคคลที่รวมกันอยู่ในลักษณะของชุมชน องค์กร หรือกลุ่มบุคคลในลักษณะอื่น ๆ ได้แก่ เชื้อชาติของคนในเขตเมือง การบริหารงานขององค์กรเอกชน ลักษณะของบ้านพักอาศัยในอำเภอเมืองของแต่ละจังหวัด ในบางครั้ง แม้ว่าตัวแปรจะใช้บรรยายลักษณะของบุคคล แต่ก็ยังคงพบว่ามีพื้นฐานของข้อมูลเกี่ยวกับการรวมกันของกลุ่มบุคคลอยู่ด้วย ตัวอย่างเช่น การเปรียบเทียบบัณฑิตแพทย์ที่สำเร็จจากมหาวิทยาลัยที่มีชื่อเสียงกับบัณฑิตที่สำเร็จจากมหาวิทยาอื่น ๆ จะเห็นว่าแพทย์เป็นบุคคล ส่วนความมีชื่อเสียงเป็นของมหาวิทยาลัยซึ่งเป็นองค์กร บทความนี้มีจุดมุ่งหมายที่สำคัญ คือ การทำความเข้าใจวิธีการกำหนดค่าของตัวแปรที่ได้จากหน่วยที่ใช้ในการศึกษา การใช้ตัวแปรในการบรรยายลักษณะของบุคคลและลักษณะของกลุ่มบุคคล การเปลี่ยนค่าตัวแปรระดับบุคคลไปเป็นค่าตัวแปรระดับกลุ่มและการเปลี่ยนค่าตัวแปรระดับกลุ่มไปเป็นค่าตัวแปรระดับบุคคล ตลอดจน จุดอ่อนที่เกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงค่าของตัวแปร นำไปสู่การวิเคราะห์พหุระดับ (multilevel analysis)ที่ใช้ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรระดับบุคคลกับตัวแปรระดับกลุ่มในเวลาต่อมา