กระบวนการและผลลัพธ์จากการพัฒนาปรับเปลี่ยนการผลิตข้าวแบบดั้งเดิมไปเป็นข้าวหอมมะลิอินทรีย์ในจังหวัดนครราชสีมา

บทคัดย่อ

การปรับเปลี่ยนคุณภาพชีวิตเกษตรกรผลิตข้าวหอมมะลิอินทรีย์ตามแผนยุทธศาสตร์ให้ได้มีโอกาสสร้างอาชีพที่มั่นคง ด้วยการวิจัยตามวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการพัฒนา การศึกษาผลลัพธ์ด้านสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ และสังคม และจัดทำกลยุทธ์การบริหารจัดการ จากการพัฒนาศักยภาพการผลิตข้าวแบบดั้งเดิมไปเป็นข้าวหอมมะลิอินทรีย์ในพื้นที่จังหวัดนครราชสีมา กำหนดกลุ่มตัวอย่างกรณีไม่ทราบจำนวนประชากรที่แน่นอน 400 ราย และกลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลัก 20 ราย ด้วยวิธีการเลือกแบบเจาะจง โดยนำแบบสอบถามที่มีดัชนีความสอดคล้องอยู่ระหว่าง 0.60-1.00 และแบบสัมภาษณ์ซึ่งผ่านความเห็นชอบจากผู้เชี่ยวชาญ ไปเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการสำรวจความคิดเห็น จัดกิจกรรมสนทนากลุ่มย่อยและสัมภาษณ์เชิงลึก วิเคราะห์ข้อมูลความคิดเห็นด้วยสถิติเพื่อวัดระดับกระบวนการพัฒนาปรับเปลี่ยนด้วยค่าร้อยละ และระดับความคิดเห็นด้วยค่าเฉลี่ย และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยวิธีการวิเคราะห์แบบเปรียบเทียบเชิงวิเคราะห์ (Analytic comparison) โดยการเรียบเรียงและจัดลำดับความสำคัญ ผลการวิจัยพบว่า เกษตรกรส่วนใหญ่ไม่ต้องการหรือหยุดกระบวนการปรับเปลี่ยนข้าวแบบดั้งเดิมไปเป็นข้าวหอมมะลิอินทรีย์ โดยผลการวิเคราะห์ต้นทุนการผลิต พบว่า ข้าวหอมมะลิ (เคมี) มีการใช้ต้นทุนสูงกว่าข้ามหอมมะลิอินทรีย์ ซึ่งข้าวหอมมะลิ (เคมี) มีผลลัพธ์ด้านสิ่งแวดล้อมอยู่ในระดับมาก เนื่องมาจากการผลิตข้าวแบบดั้งเดิมใช้สารเคมีเต็มรูปแบบ จึงได้กำหนดกลยุทธ์การปรับโครงสร้างการใช้ที่ดินให้เหมาะสม และกลยุทธ์การส่งเสริมการผลิตข้าวหอมมะลิอินทรีย์ตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อใช้เป็นแนวทางลดการใช้สารเคมีด้วยการพัฒนานวัตกรรมเทคโนโลยีชีวภาพทางดิน และพัฒนาต่อยอดการผลิตข้าวในระบบอินทรีย์ให้เข้าสู่การรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ได้อย่างถาวร