ดนตรีในกระบวนพยุหยาตราทางสถลมารค

บทคัดย่อ

    กระบวนพยุหยาตราทางสถลมารค เป็นขบวนเสด็จพระราชดำเนินทางสถลวิถีหรือทางบกของพระมหากษัตริย์ โดยปรากฏหลักฐานทางโบราณคดีที่เก่าแก่ที่สุดในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ภาคพื้นทวีป คือภาพแกะสลักนูนต่ำบนผนังระเบียงคดชั้นนอกทางด้านทิศใต้ของปราสาทนครวัด ที่แสดงเครื่องดนตรีประกอบในริ้วกระบวนเสด็จพระราชดำเนินของพระเจ้าสุริยวรมันที่ 2 พุทธศตวรรษที่ 17 สำหรับหลักฐานทางประวัติศาสตร์ของไทยปรากฏหลักฐานในทางวรรณคดีมาตั้งแต่ครั้งกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี และมีความชัดเจนมากขึ้นในสมัยอยุธยามาจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ โดยเฉพาะในบันทึกจดหมายเหตุของชาวต่างชาติและพระราชพงศาวดารต่าง ๆ ปัจจุบันดนตรีที่ปรากฏในกระบวนพยุหยาตราทางสถลมารค มีอยู่ด้วยกัน 2 กลุ่มใหญ่ คือกลุ่มเครื่องประโคมและกลุ่มเครื่องบรรเลง ซึ่งประกอบด้วยดนตรีแบบดั้งเดิมและดนตรีแบบอย่างตะวันตก ซึ่งดนตรีเหล่านี้มีความสำคัญทั้งในด้านสัญลักษณ์และพิธีกรรม เมื่อพระมหากษัตริย์เสด็จหรือยาตราออกไปที่ใด จึงมักจะมีเสียงดนตรีประโคมบรรเลงรับส่งเสด็จทุกครั้ง ดนตรีจึงจัดได้ว่าเป็นเครื่องประโคมประกอบพระราชอิสริยยศอย่างหนึ่งของพระมหากษัตริย์ ใช้เชิดชูพระเกียรติยศ ตลอดทั้งเป็นเครื่องเสริมสร้างความยิ่งใหญ่ให้กับพระราชพิธีนั้น ๆ บ่งบอกถึงพระราชฐานะ พระราชอำนาจ และแสดงถึงพระบรมเดชานุภาพอันเกรียงไกรของพระมหากษัตริย์ ซึ่งหาผู้ใดเสมอเหมือนมิได้